Pięć lat po Smoleńsku

Piąta rocznica katastrofy z 10 kwietnia 2015 roku jest obchodzona dziś w Polsce i w Smoleńsku. O 8.25 na wojskowym Cmentarzu na Powązkach spotkały się rodziny ofiar i przedstawiciele władz.

Wcześniej posłowie złożyli kwiaty pod tablicą pamiątkową na Wiejskiej.

W intencji ofiar będzie też można modlić się wspólnie w Świątyni Opatrzoności Bożej podczas Eucharystii o godzinie 11. Ma tam być prezydent Bronisław Komorowski.

PiS organizuje własne obchody. Jarosław Kaczyński będzie przemawiał na Krakowskim Przedmieściu o godzinie 17.00, a następnie zostanie odprawiona kolejna Msza – tym razem w katedrze św. Jana Chrzciciela. Potem zaplanowano marsz pamięci i na zakończenie Apel Jasnogórski.

Politycy SLD też mają własny scenariusz. Planują złożyć kwiaty na grobach polityków lewicy – Jerzego Szmajdzińskiego, Jolanty Szymanek-Deresz i Izabeli Jarugi-Nowackiej.

Pięć lat po katastrofie w dalszym ciągu trwa gorący spór na temat przyczyn katastrofy. Tak naprawdę wciąż nie ma jednej definitywnej, niepodważalnej odpowiedzi, dlaczego zginął Lech Kaczyński z małżonką i towarzyszące im 94 osoby – w tym politycy i wojskowi, najważniejsze osoby w Państwie.

Tragedia wciąż dzieli Polaków. Mówi o tym w wywiadzie w „Plusie Minusie” Bogdan Rymanowski, współautor (wraz z Małgorzatą Wasserman) książki „Zamach na prawdę”. Zaznacza, że podział istniejący wśród rodzin ofiar można poprowadzić po linii partyjnej: rodziny platformerskie trzymają się razem, pisowskie razem, eseldowskie razem.

Polskie społeczeństwo też nie jest zgodne w ocenie tego, co do tej pory wiadomo na temat katastrofy. Z badań CBOS wynika, że w 20 procentach Polacy twierdzą, iż wszystko już zostało wyjaśnione, 40 procent badanych uważa, iż brakuje precyzji w dotychczasowych ustaleniach, 32 procent pytanych jest zdania, że nic nie zostało wyjaśnione. Pozostałe 8 procent nie potrafi powiedzieć nic w tej sprawie.

A co wiemy do tej pory?

Po katastrofie z 10 kwietnia wrak Tupoleva został w Rosji. Do tej pory tam jest. Nie wiadomo, czy w ogóle i kiedy do Polski zostanie przetransportowany. Śledztwem zajęli się Rosjanie. Ich ustalenia opublikowano w raporcie MAK. Stwierdzono, że przyczyną katastrofy były błędy w pilotażu, zły dobór załogi, złamanie przepisów lotniczych, obecność osób postronnych w kabinie pilotów, zlekceważenie ostrzeżeń, braki w wyszkoleniu załogi i złą organizację lotu. Po swojej stronie żadnej winy nie znaleźli. Po katastrofie pojawiały się nawet informacje, że przebywający w kokpicie Tupoleva gen. Andrzej Błasik, dowódca Sił Powietrznych RP był pod wpływem alkoholu. Później to zostało zdementowane przez polskich biegłych.

• MAK odmawia zmiany w raporcie dot. gen. Błasika

Następnie ukazał się raport komisji Millera. Tu także pojawia się wersja o winie pilotów, zbyt szybkim schodzeniu do lądowania i podejściu zbyt nisko w gęstej mgle. Radiowy wysokościomierz, którego używali piloci Tupoleva miał pokazywać im błędną wysokość, stąd błąd i tragiczny finał lądowania w Smoleńsku.

Więcej w tekście

• Smoleńskie wersje

Te tezy obalili z kolei eksperci Instytutu Ekspertyz Sądowych, którzy orzekli, iż generała Błasika w kokpicie w ogóle nie było, prawidłową wysokość – korzystając z wysokościomierza barycznego – podawał drugi pilot, więc załoga błędu nie popełniła.

Tymczasem ujawnione w ostatnich dniach stenogramy z kokpitu prezydenckiego Tu-154 M, które miały być sporządzone na podstawie dokładniejszego odczytu. Z tych informacji wynika, że w kabinie pilotów do samego końca przebywała osoba opisana przez biegłych jako DSP, czyli dowódca sił powietrznych. Zdaniem biegłych zatrudnionych przez Prokuraturę Wojskową w Warszawie, w ciągu ostatnich 20 minut lotu aż siedmiokrotnie podejmowano próby uciszania osób trzecich przebywających w kokpicie.

Wkrótce po pojawieniu się tych sensacji Naczelna Prokuratura Wojskowa skomentowała, że są one nieścisłe i zawierają nieprawidłowości "Materiał ten, aczkolwiek zawiera w określonych obszarach stwierdzenia i cytaty wynikające ze stenogramu wykonanego przez biegłych, to jednak obarczony jest również szeregiem nieścisłości zarówno w zakresie treści wypowiadanych fraz, identyfikacji mówców oraz, w pewnych przypadkach, opatrzony jest komentarzem niebędącym interpretacją przebiegu zdarzenia zaprezentowanego przez biegłych" – mówił mjr Marcin Maksjan z NPW.

• NPW: Ujawnione informacje są nieścisłe
• Stenogram nie taki nowy

O tym, że w Smoleńsku nie doszło do wypadku, a do zaplanowanego z premedytacją zamachu przekonuje z kolei Antoni Macierewicz, szef zespołu parlamentarnego badającego przyczyny katastrofy. Z ustaleń tegoż wynika, że samolot rozpadł się w powietrzu w wyniku wybuchu, do którego doszło w samolocie. Eksperci zespołu są też przekonani, że brzoza, o którą uderzył Tupolev, nie powinna oderwać skrzydła. Raczej sama miałaby zostać ścięta przez pędzącą maszynę. Nie mogła więc być bezpośrednią przyczyną uderzenia w ziemię, wybuchu i roztrzaskania się Tupoleva.

Wersji jest wiele, wiele jest wątpliwości i oskarżeń. Dziś jeszcze w południe Antoni Macierewicz ma przedstawić najnowsze ustalenia swojego zespołu. Co w nich będzie?

Niezaprzeczalne w tej sprawie pozostają fakty, iż czarne skrzynki Tupoleva są obecnie w Rosji. Materiały i nagrania, na których pracują polscy biegli, to mimo wszystko tylko kopie dostarczane ekspertom polskim przez Rosjan. Wraku nie mamy. Kolejne rewelacje pojawiają się w trakcie wchodzącej w decydujący moment kampanii wyborczej w Polsce.

• Kiedy wrak Tu-154 trafi do Polski?

Polacy po pięciu latach nie mają jasnego komunikatu, jak było. Stąd podziały w społeczeństwie, stąd podział wśród rodzin, różne pomysły na obchodzenie rocznicy wspólnej przecież tragedii i różne pomysły na ustawienie pomnika ofiar katastrofy. Jeszcze wczoraj radni Warszawy, wśród burzliwych debat, postanowili, że pomnik stanie u zbiegu ulicy Trębackiej i marsz. F. Focha. Pięć lat trwało ustalenie tej lokalizacji, a i tak wywołuje ona skrajnie różne komentarze i opinie.

• Smoleński pomnik niezgody

Wiele niedopowiedzeń, wątpliwości, ataków, ośmieszania ekspertów, podważania autorytetów każdej ze stron nie służy nikomu, a prowadzi tylko do osłabienia jedności Polaków. Jeśli wierzyć w teorię, że komuś zależy na skłóceniu naszego społeczeństwa, osłabieniu jedności i wprowadzenia zamętu, to akurat to jest obecnie smutnym faktem.