"Polskie Noble" rozdane

Na Zamku Królewskim w Warszawie wręczono Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP), określane mianem "polskich Nobli". Nagrody przyznawane są polskim uczonym za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze oraz wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju.

W tym roku statuetki i czeki na 200 tys. zł otrzymali czterej wybitni profesorowie: Jan Kozłowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Marek Samoć z Politechniki Wrocławskiej, Józef Spałek z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i Bogdan Wojciszke z SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego, Wydział Zamiejscowy w Sopocie.

Prezydent Andrzej Duda podczas uroczystości przypomniał, że jako prezydent ma zaszczyt wręczać nominacje profesorskie. "Przy każdej nominacji profesorskiej proszę tych nowo promowanych profesorów, że jako prezydent Rzeczypospolitej czekam i błagam o polskiego Nobla. Ale nie tyle polskiego Nobla - w znaczeniu tym, jak polskim Noblem są Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Polskiego Nobla, czyli Nobla dla Polaka, dla polskiego naukowca" - mówił prezydent Andrzej Duda. "Gratulując laureatom, chciałem państwu życzyć tego Nobla światowego, nie tylko Nobla polskiego" - powiedział do nagrodzonych profesorów prezydent.

"Bardzo liczę na to, że do 2020 roku uda nam się wydatki skarbu państwa, wydatki państwowe na badania i rozwój podnieść dwukrotnie. (...) Wierzę, że to będzie oznaczało już niezwykle istotny postęp. Wierzę w to, że uda nam się wypracować mechanizmy systemowe, które umożliwią coś, co nazywa się komercjalizacją wyników badań naukowych" - mówił w czwartek prezydent Duda.

Prof. Jan Kozłowski został laureatem w obszarze nauk o ziemi. Nagrodę przyznano za sformułowanie i eksperymentalną weryfikację teorii wyjaśniającej "różnorodność strategii życiowych organizmów jako efekt optymalnej alokacji zasobów". Opracowana przez niego teoria tłumaczy ogromne zróżnicowanie czasu dojrzewania, wielkości ciała osobników dorosłych i budujących je komórek, jak również długości życia organizmów żywych.

Z kolei prof. Marek Samoć otrzymał Nagrodę FNP w obszarze nauk chemicznych i o materiałach za badania materiałów nanostrukturalnych dla optyki nieliniowej. Dzięki efektom odkrytym przez naukowca nowe materiały, znajdujące zastosowania w fotonice, mogą usprawnić przesyłanie i przetwarzanie informacji. Badania otworzą też drogę dla tańszych, wydajniejszych i bardziej ekologicznych ogniw elektrycznych trzeciej generacji.

W obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich tegorocznym zwycięzcą jest prof. Józef Spałek. Jury doceniło jego badania układów silnie skorelowanych, a w szczególności sformułowanie modelu t-J. Wyniki badań naukowca i jego zespołu nad nadprzewodnictwem wysokotemperaturowym są już teraz użyteczne m.in. przy projektowania różnego rodzaju urządzeń diagnostycznych w medycynie.

Laureatem w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych został prof. Bogdan Wojciszke. Doceniono jego dokonania związane z opracowaniem modelu sprawczości i wspólnotowości jako podstawowych wymiarów poznania społecznego. Jego model dwuwymiarowego poznania społecznego stał się dominującą teorią nowoczesnej psychologii społecznej. Dzięki tej koncepcji można badać stereotypy, uprzedzenia oraz relacje w grupie i pomiędzy grupami.

W tym roku Nagrody FNP przyznano po raz dwudziesty piąty. Do tej pory otrzymało je, łącznie z tegorocznymi laureatami, 91 osób. Wśród laureatów są m.in. profesorowie: Tomasz Dietl, Andrzej Jajszczyk, Krzysztof Matyjaszewski, Karol Modzelewski, Karol Myśliwiec, Jadwiga Staniszkis, Jan Strelau, Andrzej Udalski, Aleksander Wolszczan.