Śladem Konstytucji 3 Maja

Konstytucję 3 Maja uchwalono na pierwszym piętrze Zamku Królewskiego, w sali senatorskiej, podczas toczących się tam burzliwych obrad Sejmu Czteroletniego w 1791 r. Do dzisiaj w sali można oglądać oryginalny królewski fotel oraz fragmenty dekoracji zaplecka i baldachimu tronowego. Układ foteli i krzeseł dla senatorów i ministrów odtworzono ściśle według obowiązującego ceremoniału obrad sejmu polskiego. 

Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 r. stanowiła zwieńczenie reform Rzeczpospolitej podjętych w czasie Sejmu Czteroletniego (1788-1792). W miejsce wolnej elekcji wprowadzała w Polsce ustrój dziedzicznej monarchii konstytucyjnej. Religii katolickiej przyznawała pozycję uprzywilejowaną, zapewniając tolerancję dla innych wyznań. Przyjęła trójpodział władzy na: prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Zachowywała też stanową strukturę społeczeństwa, otwierając jednocześnie perspektywy dalszych przekształceń ustroju. 

Jej dwa dwa równorzędne oryginalne rękopisy, pochodzące z Archiwum Publicznego Potockich, przechowywane są w szczególnych warunkach, w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. W kwietniu 2015 r. Konstytucja 3 Maja otrzymała prestiżowy Znak Dziedzictwa Europejskiego (European Heritage Label), jako jeden z dwudziestu wówczas obiektów w Europie. Ponadto, w 2014 roku historyczny dokument został wpisany na listę krajową programu UNESCO „Pamięć Świata”.

  Jakub Szymczuk Uchwalenie Konstytucji według Jana Matejki
Zaraz po tym, jak jednogłośnie uchwalono pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z z 1787 r.) ustawę zasadniczą, posłowie i senatorowie przeszli z Zamku Królewskiego do pobliskiej katedry św. Jana Chrzciciela. Na pl. Zamkowym wiwatowały tłumy mieszczan, bo to właśnie im ustawa nadawała wiele praw. Przed ołtarzem w archikatedrze zaprzysiężono ustawę rządową i odmówiono dziękczynne modlitwy.

Dwa dni po uchwaleniu Konstytucji, Sejm Czteroletni podjął decyzję o wzniesieniu w Warszawie świątyni jako wotum za nowe prawodawstwo. Jako miejsce budowy wskazano teren dzisiejszego Ogrodu Botanicznego. Król Stanisław August Poniatowski zatwierdził projekt ówczesnego architekta Jana Kubickiego. Kamień węgielny uroczyście wmurowano 3 maja 1792 r., ale wkrótce  budowę przerwała wojna i rozbiory Polski. W Ogrodzie Botanicznym UW zachowały się pozostałości po fundamentach tej budowli.

Do idei wypełnienia ślubów powrócono po odzyskaniu niepodległości, w 1921 r. Rozpisano nawet konkurs na projekt architektoniczny i ogłoszono zwycięzcą Bohdana Pniewskiego. Prace budowlane na Polu Mokotowskim rozpoczęły się latem 1939 r. Wkrótce wybuchła wojna. Po niej nastały czasy komunizmu i wszelkie próby wznesienia w stolicy dziękczynnej świątyni, zostały skutecznie blokowane.

  Jakub Szymczuk Świątynia Opatrzności Bożej w Wilanowie jest narodowym wotum

 W 1989 r. Prymas Polski kard. Józef Glemp rozpoczął starania o wypełnienie dawnych ślubów. W 1998 r. ideę budowy Świątyni Opatrzności poparł Sejm i Senat. 2 maja 2002 r. z udziałem całego Episkopatu, władz państwowych i kilku tysięcy wiernych wmurowano kamień węgielny pod jej budowę na Polach Wilanowskich. Budowlę, według projektu Wojciecha i Lecha Szymborskich, otwarto 11 listopada 2016 r.