Panorama współczesnego Kościoła w liczbach

Według danych watykańskiej agencji misyjnej Fides z jesieni ub.r., na koniec 2017 roku naszą planetę zamieszkiwało nieco ponad 7,4 mld ludzi, czyli o ponad 56 mln więcej niż rok wcześniej. Na wzrost ten „pracowały” w największym stopniu tradycyjnie już Afryka – o ok, 33,6 mln i Azja – prawie 12 mln, potem Ameryka (jako całość) – ponad 8,7 mln, Europa – nieco ponad 1 mln i Oceania – ok. 750 tys.

Najliczniejszym kontynentem pozostawała Azja, gdzie mieszkało przeszło 4,4 mld ludzi (wzrost o blisko 12 mln), następnie Afryka – ponad 1,2 mld (+ prawie 33,6 mln) i Ameryka – niemal 1 miliard (+ponad 8,7 mln). Nasz kontynent zamieszkiwało pod koniec 2017 ok. 720 mln ludzi, czyli o ponad milion więcej niż rok wcześniej.

W tym samym czasie liczba katolików wyniosła nieco ponad 1,3 mld osób, co oznaczało wzrost o ponad 14,2 mln w porównaniu z końcem roku 2016 – jest to wskaźnik prawie niezmieniony w stosunku do 2015 r. Najwięcej wiernych przybyło w Ameryce – nieco ponad 6 mln i na Czarnym Lądzie – o przeszło 5,6 mln, Azja odnotowała przyrost o niecałe 2,1 mln, ale na uwagę zasługuje fakt, że po trzech latach spadku wzrosła liczba katolików w Europie – o prawie 260 tysięcy. Odsetek katolików w stosunku do ogółu mieszkańców kuli ziemskiej nieznacznie się zwiększył (o 0,06 proc.) i na koniec 2017 stanowili oni 17,73 ludności świata.

Najwięcej wiernych zamieszkiwało w tym czasie Amerykę (głównie Łacińską) – ok. 637,4 mln, potem Europę – prawie 285,8 mln i Afrykę – nieco ponad 234 mln. W Azji mieszkało ok. 145,5 mln katolików i w Oceanii – ponad 10,6 mln.

Wśród wspomnianych przeszło 1,3 mld wiernych posługiwało pod koniec 2017 roku 414 582 kapłanów, w tym 281 810 diecezjalnych i 132 772 zakonnych, czyli o 387 mniej niż przed rokiem (wśród diecezjalnych spadek wyniósł „tylko” 21, ale wśród zakonnych aż 366). najwięcej duchownych pracowało tradycyjnie na naszym kontynencie – 173 611 (o prawie 3 tys. mniej niż rok wcześniej), następnie w Ameryce – 122 487 (o 40 więcej), w Azji – 67 442 (+1424) i w Afryce – 46 421 (+1192). Jak widać nie wszędzie występował spadek liczby kapłanów, niemniej jednak nawet znaczący ich wzrost na dwóch misyjnych kontynentach nie był w stanie zrównoważyć ogólnego zmniejszenia się „armii robotników żniwa” w wymiarach światowych.

Liczby powyższe oznaczają, że w omawianym okresie nie zmieniły się w istotny sposób takie wskaźniki jak liczba przypadających na jednego kapłana mieszkańców świata i katolików na poszczególnych kontynentach. w. To właśnie te dane ukazują najwymowniej rozmiary potrzeb duszpasterskich w różnych regionach naszego globu. Średnio na jednego księdza katolickiego przypadało na koniec 2017 r. prawie 14,5 tys. mieszkańców świata i ok. 3,2 tys. katolików.

Najniższe, a zatem najlepsze z duszpasterskiego punktu widzenia, wskaźniki występują ciągle na naszym, tak bardzo, zdawałoby się, zeświecczonym „Starym Świecie” – 4142 mieszkańców i 1646 wiernych na jednego duchownego, ale obie te liczby wzrosły w tym okresie odpowiednio o 75 i 29. Gdy chodzi o liczbę katolików, to na drugim miejscu w tym zestawieniu znajduje się Azja – 2157 (zmniejszenie o 15 osób), która jednak jako najmniej katolicka część świata przoduje pod względem liczby mieszkańców na jednego kapłana – aż 44 761 (ale jest tu spadek o 887). W Afryce wskaźniki te wynoszą odpowiednio 26 296 i 5042, a w Ameryce – 8160 i 5204. Oznacza to, że właśnie na tym kontynencie, nazywanym „przyszłością Kościoła”, występują największe potrzeby duszpasterskie, w dodatku bardzo zróżnicowane, zależnie od kraju, np. w Ameryce Środkowej przekraczają one nieraz 10 tysięcy wiernych na jednego kapłana, co oczywiście ogromnie utrudnia normalną pracę duszpasterską.

Szczególnym wyznacznikiem żywotności i prężności Kościoła na danym obszarze są powołania kapłańskie, zakonne i misyjne. Pod tym względem występuje na świecie, i to od kilku lat, spadek ich liczby, choć z różnym nasileniem w niektórych latach. Na koniec 2017 w wyższych seminariach duchownych przygotowywało się do stanu kapłańskiego 115 328 kandydatów diecezjalnych i zakonnych (odpowiednio 70 706 i 44 622), a więc o 832 mniej niż rok wcześniej (-411 diecezjalnych i -421 zakonnych).

Najwięcej kleryków kształciło się w Azji – 34 365 (o 385 mniej), następnie w Ameryce – 31 536 (-853) i Afryce – 31 248 (+786), w Europie – 17 214 (-401) i w Oceanii – 965 (+21). Najwięcej seminarzystów diecezjalnych było w Ameryce – 22 200 (spadek o 376), niewiele mniej w Afryce – 21 026 (wzrost o 505), potem w Azji – 16 176 (-202), w Europie – 10 692 (-355) i w Oceanii – 612 (+17). Azja przoduje pod względem liczby kleryków zakonnych – 18 189 (spadek o 183), wyprzedzając Afrykę z 10 022 kandydatami (wzrost o 281), Amerykę – 9336 (-477), Europę – 6522 (-46) i Oceanię – 353 (+4).

Wskaźniki powyższe z końca 2017 różnią się nieco od nowszych statystyk, udostępnionych 25 marca przez Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej podczas prezentacji najnowszych wydań Rocznika Papieskiego (Annuario Pontificio) i Rocznika Statystycznego Kościoła (Annuarium Statisticum Ecclesiae). Ten drugi zawiera dane na koniec 2018 roku, ale w porównaniu do 2013, gdyż Roczniki Statystyczne ukazują się zwykle co 3 lata i obejmują okresy 5-letnie. Wynika z nich m.in., że liczba katolików wzrosła w tym czasie do 1,329 mld, czyli o ok. 26 mln w stosunku do liczb, przytoczonych przez Fides i o 75 mln względem 2013 r.

Na koniec 2018 zwiększyła się natomiast nieco (w stosunku do 2017) liczba seminarzystów – do 115 800, ale w 2013 było ich 118 251. Komunikat Biura Prasowego nie podawał przy tym szczegółowego podziału na kontynenty, zaznaczając jedynie, że w omawianym 5-leciu (2013-18) nastąpił spadek liczby powołań o 2 proc., i to – w różnym stopniu – we wszystkich częściach świata, z wyjątkiem Afryki, gdzie wystąpił wzrost liczby alumnów o 15,6 proc., a więc dokładnie o tyle, o ile zmalał ten wskaźnik w Europie, w Ameryce był spadek o 9,4 proc.