Znów obrończyni prawosławia?

W spotkaniu tym, które zakończyło się 4 bm. i przebiegało pod hasłem "Rosja a świat prawosławny", wzięło udział ok. 500 osób, reprezentujących środowiska kościelne i państwowe, partie polityczne, organizacje społeczne, świat nauki i kultury i - po raz pierwszy - inne lokalne Kościoły prawosławne. Przewodniczący Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego (OWCS) zwrócił uwagę, że prawdopodobnie po raz pierwszy od ponad stu lat podjęto w Rosji tematy, będące przedmiotem obecnego Soboru. To, że dopiero teraz, w 10-letnich dziejach tych zgromadzeń, omawiane są stosunki Rosji z resztą prawosławia, wynika - zdaniem mówcy - z faktu, że "Rosja sama musiała uświadomić sobie, że jest krajem o większości prawosławnej, dziedziczącym bogatą tradycję prawosławną, i to nie tylko na płaszczyźnie duchowej i kulturalnej, ale także w wymiarze społecznym, politycznym i gospodarczym". Metropolita podkreślił, że obecne zgromadzenie wnosi swój wkład w tworzenie się prawosławnej samoświadomości społeczeństwa i przypomniał, że wcześniej, na podobnych spotkaniach omawiano m.in. zagadnienia władzy, stosunki międzyreligijne w Rosji i na świecie, a poprzedni Sobór zajął się etyką w gospodarce. "Jesteśmy przekonani, że tradycja prawosławna ma bogate doświadczenie organizowania stosunków pracy, moralnego regulowania gospodarczych zasobów społeczeństwa" - powiedział mówca. Jego zdaniem, rosyjscy myśliciele religijni pierwszej połowy XIX w. i ich następcy wypracowali "oryginalną drogę Rosji" i jej "indywidualność cywilizacyjną", co z kolei dało o sobie znać w jej stosunkach ze światem zewnętrznym. W ciągu wieków wyrażało się to w takim rozłożeniu priorytetów, których ważną część stanowiły stosunki z krajami i narodami tradycji prawosławnej oraz z lokalnymi Kościołami prawosławnymi. "Również dzisiaj Rosja zaczyna uświadamia sobie ważność wypełniania swego potencjału duchowego i kulturalnego w kontaktach ze światem zewnętrznym" - podkreślił Cyryl. Poinformował, że RKP jest obecnie jedną z głównych instytucji organizujących i wspierających więź emigracji rosyjskiej z ojczyzną. W krajach "dalekiej zagranicy" (tzn. tych, które nie wchodziły w skład dawnego ZSRR) działa ponad 270 kościelnych placówek zagranicznych, podczas gdy w krajach WNP i nadbałtyckich RKP pozostaje jedną z głównych duchowych podstaw miejscowych społeczeństw. Również organy państwowe Rosji budują dzisiaj kanały komunikowania się z rodakami za granicą, dążąc do przezwyciężenia istniejących między nimi różnic i napięć - dodał hierarcha. Mówiąc o pomyślnym rozwiązaniu na szczeblu państwowym problemów związanych z obecnością promoskiewskiego Kościoła prawosławnego w Estonii, Cyryl podkreślił, że jest to "ważny krok na drodze powrotu Rosji do jej historycznej roli protektorki i obrończyni Kościołów prawosławnych w krajach, w których prawosławni stanowią mniejszość religijną". Według metropolity, w dzisiejszych warunkach "ta tradycyjna misja naszego kraju mogłaby być wypełniana w Europie, na Bliskim Wschodzie i być może jeszcze na innych kontynentach". Nawiązując do podjętych niedawno rozmów z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym za Granicą w celu ponownego zjednoczenia rosyjskiego prawosławia, podkreślił, że jest to bardzo ważna sprawa, chociaż sam Kościół "zagraniczny" jest niewielki, liczy jedynie ok. 300 parafii. "Musimy rozumieć, że chodzi o przywrócenie integralności świadomości narodowej, o powrót narodu rosyjskiego na drogę jego rdzennych wartości" - dodał. Na zakończenie przypomniał o inicjatywach integracyjnych świata prawosławnego, m.in. o istnieniu od 1993 Europejskiego Międzyparlamentarnego Zgromadzenia Prawosławnego i o roli, jaką odgrywa powstała w 1995 w Rosji Międzynarodowa Fundacja Jedności Narodów Prawosławnych. Wyraził nadzieję, że rozpoczęte na tym Soborze rozmowy doprowadzą do konkretnych projektów politycznych, społecznych i kulturalnych w ramach świata prawosławnego, które przyczynią się do większego zbliżenia tych narodów oraz ich owocnej i korzystnej wzajemnie współpracy z innymi narodami.