Tysiąclecie kontra Milenium - prezentacja w Katowicach

‑ Film zrobił wrażenie nawet na osobach zawodowo badających tamten okres dziejów - stwierdził prof. Jerzy Myszor. ‑ Mogliśmy zobaczyć determinację ludzi, którzy chcieli świętować Milenium chrztu Polski podczas uroczystości religijnych. A ci, którzy chcieli im w tym przeszkodzić, znakomicie udokumentowali swoją porażkę. Pomysł zrobienia filmu zrodził się po odkryciu filmowych materiałów operacyjnych. ‑ One były opisane, ale wcześniej nikt się nimi nie zainteresował - opowiada Kornelia Banaś z katowickiego oddziału IPN, pomysłodawczyni przedsięwzięcia. Dodała, że ponieważ na co dzień bada materiały dotyczące pielgrzymek i pracy służb podczas uroczystości religijnych, więc zwróciła uwagę na te nagrania. Film pokazuje przebieg uroczystości religijnych, które odbyły się w Częstochowie, Piekarach Śląskich i Sosnowcu z okazji obchodów tysiąclecia chrztu Polski. Wypowiadają się w nim świadkowie zdarzeń sprzed czterdziestu lat i historycy. Ukazano starania ówczesnych władz, aby do uroczystości kościelnych na taką skalę nie doszło. Dokument przedstawia również determinację ludzi, którzy często pieszo i wbrew zakazom, docierali na miejsce. Wiedzieli wszak, że mogą być szykanowani za udział w uroczystościach. Jak zauważył historyk i badacz najnowszych dziejów Kościoła ks. prof. Jerzy Myszor, dokumenty tylko opisują tamte sytuacje. Na filmie natomiast można zobaczyć, jak to rzeczywiście przebiegało. Wszystkich obecnych szczególnie zaskoczyło to, iż uroczyste obchody odbyły się również w Zagłębiu, uznawanym przez komunistyczne władze za „czerwone”, a przez społeczeństwo z innych regionów za bastion komunizmu. Mimo iż uroczystości w Sosnowcu odbyły się dopiero w 1967 roku, a władze włożyły ogromny wysiłek, aby je udaremnić, to jednak w uroczystości wzięło udział kilkanaście tysięcy osób. Charakterystyczną dla tamtych czasów ciekawostką było zaspawanie przez władze państwowe bramy prowadzącej na plac kościelny. Jedną z głównych ulic, prowadzących do świątyni, blokowali zaś partyjni aktywiści. W swojej prelekcji na temat wystawy i filmu Kornelia Banaś podkreśliła, że Kościół zaczął się przygotowywać do milenijnych obchodów już w 1946 roku. Imprezy państwowe, mecze piłkarskie, festyny, wycieczki zakładowe i partyjne wiece były natomiast organizowane, aby odciągnąć ludzi od uroczystości kościelnych. ‑ Władzy chodziło o laicyzację społeczeństwa, o usunięcie z codziennego życia religii i Kościoła ‑ powiedziała prelegentka. ‑ Kościół natomiast postawił sobie za cel moralną odnowę narodu poprzez wielką nowennę. Starał się też wprowadzić do społecznej świadomości prawdę o chrześcijańskich i europejskich korzeniach Polski, o tym, że państwo istnieje znacznie dłużej niż komunistyczna w nim władza. Wystawę przygotował Pion Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu przy współpracy innych oddziałów regionalnych. Film powstał na podstawie filmu operacyjnego, zachowanego w katowickich archiwach IPN. Funkcjonariusze Służb Bezpieczeństwa utrwalili na nim rzesze pielgrzymów zmierzających na uroczystości milenijne na Jasną Górę, do Piekar Śląskich i do Sosnowca. Na wystawie natomiast pokazano fotografie z uroczystości, które odbywały się w wielu innych polskich miastach. Na wernisaż przybyła również grupa piątoklasistów ze Szkoły Podstawowej nr 1 im. Stanisława Konarskiego w Katowicach. Ich opiekunka, nauczycielka historii, Małgorzata Przybyła wyjaśniła, że w tych dniach rozmawia z uczniami o patriotyzmie, wolności i władzy. Uznała więc, że taka prezentacja stanie się dobrym podłożem do wyjaśniania najnowszej polskiej historii. Uczniowie natomiast nie ukrywali swego zdziwienia, że władza mogła postępować w ten sposób z obywatelami własnego kraju.