Prof. Bartoszewski o Kościele w Polsce

KAI: Jakie więc są najważniejsze wyzwania w relacjach polsko-rosyjskich? Jak te relacje winny wyglądać? - Nie mogę ogłaszać recept, gdyż w dyplomacji tego się nie stosuje. Ale powiem, że dwukrotnie jako minister spraw zagranicznych, w 1995 i w 2000 r., podjąłem rozmowy z Rosją, chociaż panowało wówczas oziębienie. Odblokowałem wzajemne wizyty, spowodowałem też instytucjonalne ożywienie stosunków. Żaden polski minister spraw zagranicznych nie dostał medalu MSZ Federacji Rosyjskiej, tylko ja nie np. ministrowie Cimoszewicz czy Rosati. A medal ten wydany został na 200-lecie dzieła rozpoczętego przez Adama Czartoryskiego. Oznacza to, że moja metoda prowadzenia rozmów, uzyskiwania pewnego stopnia zrozumienia, nie była wadliwa i nie do przyjęcia. Gesty z tamtej strony pokazywały, że jest ona traktowana poważnie. KAI: Co Pan myśli o przyszłości Ukrainy? - Ukraina to zjawisko przyszłościowe, a przy tym wielki znak zapytania dla Europy i świata. Gdyby Ukraina znalazłaby się w UE, to byłaby największym terytorialnie państwem Unii i trzecim co do liczby ludności. KAI: Jaka jest szansa, że mogłaby wejść do UE czy do NATO? - Czy Ukraina będzie w UE czy w NATO, zależy przede wszystkim od niej samej. Od woli i determinacji Ukraińców. Mamy świadomość olbrzymich występujących tam zawikłań. Nie jest prawdą, że ludzie pochodzenia rosyjskiego są tam antyzachodni. Natomiast z pewnością nie są oni zwolennikami konfliktu z Rosją. Tego nikt nie chce, nawet Ameryka. Czemu więc dziwić się Ukraińcom? Jestem przekonany, że kiedyś Ukraina wybije się na suwerenność, podmiotowość i stanie się państwem w pełni demokratycznym. To nastąpi nie dziś, lecz w ciągu kilku pokoleń. KAI: Główną przeszkodą będzie odbudowujące się imperium rosyjskie. Historia pokazała, że rosyjskiego imperium nie da się stworzyć bez inkorporacji Ukrainy? - Wiedzą to też Ukraińcy. Nie wolno zakładać, że jest to bezwolny naród. Są tam ludzie różnej orientacji, podobnie jak różnej orientacji byli Polacy pod zaborami. Są różnice metod, ale cele są podobne. Historia Europy pokazała już różne rzeczy… KAI: Jaką rolę w tym względzie może spełnić Polska? - Polska nie powinna być przedmurzem Unii Europejskiej, lecz pomostem na Wschód. W stosunkach z Ukrainą ponad wszystko musimy budować mosty. W tej perspektywie trzeba przezwyciężać te problemy, jakie zaistniały ostatnio na naszej granicy wschodniej, co wynika z faktu, że staliśmy się wschodnią granicą Schengen. Nie można już robić tego, co wcześniej robiono, a co było nielegalne. Trzeba zrozumieć, że ci których wpuścimy do nas nielegalnie, za kilka dni mogą się pojawić jako sutenerzy lub gangsterzy w Paryżu czy w Hamburgu. Narody nie składają się z aniołów. KAI: A relacje z Białorusią? - Jeśli chodzi o Białoruś, to pewne problemy zostały zdefiniowane na poziomie europejskim. Obowiązuje zdecydowane odrzucenie reżimu Aleksandra Łukaszenki jako systemu niedemokratycznego. Jest to stanowisko Rady Europy i Unii Europejskiej. W stosunkach z Białorusią mamy szczególnie trudną sytuację ze względu na paręsettysięczną mniejszość etniczną polską. Mniej czy bardziej przyznającą się do polskości, ale wyodrębnioną przez wyznanie rzymsko-katolickie. Naszą rolą nie jest zbyt gwałtowne reformowanie Białorusi, bo możemy zaszkodzić w ten sposób naszej mniejszości. KAI: W Moskwie nastąpiła zmiana arcybiskupa katolickiego. Jak Pan tę zmianę ocenia? - Abp. Kondrusiewicza znałem, a obecnego nie znam, więc nie mam o nim żadnego własnego zdania na jego temat. Różne bywają meandry polityki wschodniej Watykanu. Patrząc tylko na historię najnowszą przypomnijmy, że np. widzenie spraw wschodnich u kard. Agostino Casaroli było inne niż u Jana Pawła II. Jan Paweł II co prawda Casarolego uhonorował, ale zrezygnował z jego usług. Warto o tym pamiętać!