Godność czy sukces? Podsumowanie III Kongresu Kultury Chrześcijańskiej

Ks. prof. Heller zajął się też rozważaniem „sensu świata” i jego przeciwieństwem – „ideą przypadku”. „Mówi się o 'ślepym przypadku', który wyklucza celowe, a więc sensowne, działanie. Powstaje zatem pytanie, czy tak powszechna w przyrodzie obecność przypadków nie niszczy sensu świata” – powiedział i przypomniał, że „przypadkiem nazywamy każde zdarzenie, którego pojawieniu się przypisujemy prawdopodobieństwo mniejsze od jeden, czyli którego pojawienia się nie jesteśmy pewni”. Mówiąc o sensie ludzkiego życia podkreślił, że ludzkie dramaty i istnienie zła przestają być argumentem na rzecz bezsensu, lecz stają się tajemnicą racjonalności. „'Tajemnicą' – bo nie potrafimy jej przełożyć na siatkę wynikań przystępnych dla naszego rozumu, ale tajemnicą racjonalności, bo dzięki niej nie jesteśmy skazani na bezsens. Tajemnica ta nas przewyższa, ale i obejmuje” – powiedział. Dodał, że „bez pojęcia Sensu, którego niejako wcieleniami są pojęcia sensu dyskursu, sensu świata i sensu ludzkiego życia, nie tylko pole racjonalności zostałoby drastycznie zawężone.” Medycyna i tajemnica Medycyna niesamowicie się rozwinęła, ale nadal pozostaje obszar tajemnicy, której nie są w stanie odkryć badania, ludzkie cierpienie i pytania o granice – mówił prof. Andrzej Szczeklik w wykładzie „Eksplozja medycyny a godność człowieka”. Podkreślił, że granica, której medycynie nie wolno przekraczać, istnieje, choć czasem trudno ją określić, i przy jej wyznaczaniu trzeba pamiętać o godności osoby ludzkiej. Skonstatował, że to co obecnie dzieje się w medycynie można porównać do Wielkiego Wybuchu dającego początek wszechświata. Podkreślił dalej, że trudna kwestia cierpienia, gdzie stykają się ze sobą etyka, medycyna i prawo, prowadzi wprost do zagadnienia godności. Przypomniał, że to w godności osoby ludzkiej zakorzenione są niezbywalne prawa człowieka, które nie mogą być koncesjonowane przez instytucje państwowe czy międzynarodowe organizacje. – Jak pogodzić tę wyjątkowość człowieka, opisaną w słowie ‘godność’, ze słabością i ułomnością naszej natury? – zastanawiał się, podkreślając, że świat kultury masowej nie akceptuje bólu i cierpienia, a sprzeciw wobec cierpienia jest „odwiecznym źródłem zakwestionowań Boga”. Wskazał, że przybliżać do tajemnicy cierpienia mogą ludzie do końca się z nim zmagający, tacy jak Jan Paweł II. Dialog chrześcijaństwa z kulturą współczesną O. Leon Dyczewski w dyskusji pod tym tytułem wyjaśnił, że można znaleźć takie wartości, które są wspólne dla kultury współczesnej i chrześcijańskiej. Wśród nich wymienił prawdę, wolność, twórczość, godność człowieka. Przekonywał, że konieczny jest dialog obu kultur. Jest on co prawda prowadzony, ale dialog ze strony laickiej ma charakter wyjątkowo agresywny, co szczególnie widoczne jest w mediach, w lekceważeniu ludzi wierzących i w łamaniu zasad etyki. „Chrześcijaństwo w dialogu ze współczesną kulturą powinno się kierować nie tyle poprawnością polityczną, co miłością, która ‘swego nie szuka i współweseli się z prawdą’, nawet jeżeli owa prawda obecna jest w obozie nieprzyjaciół” – stwierdził natomiast redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego” ks. Adam Boniecki. Przypomniał, że fenomen poprawności politycznej rozprzestrzenił się w ostatnich dekadach XX w. najpierw w USA, a dopiero stamtąd rozszerzył się na inne kraje, zwłaszcza europejskie. „Jest to piękna zasada, która umożliwia współżycie w społeczeństwie pluralistycznym, ale można mieć wrażenie, że uległa zdeformowaniu, jako narzędzie ekstremalnych ruchów. Powstało coś w rodzaju policji myśli” – powiedział.