Debata nad raportem "Dziś i jutro polskiej wiary"

Dyrektor tego chrześcijańskiego think tanku Zbigniew Nosowski podsumowując debatę, jaka towarzyszyła prezentacji raportu, stwierdził, że wśród publicystów - recenzentów zapanowała zgoda, co do zaprezentowanej w raporcie diagnozy stanu religijności Polaków, ale – zwrócili oni uwagę, iż można na jej podstawie zaproponować różne wizje i projekty przyszłości dla Kościoła w Polsce. W debacie głos zabrali: Paweł Milcarek – redaktor naczelny miesięcznika „Christianitas”, ks. Jacek Prusak z „Tygodnika Powszechnego”, Adam Szostkiewicz z „Polityki” oraz Tomasz Terlikowski z „Wprost”. W dyskusji wzięli także udział autorzy raportu - socjologowie: Tadeusz Szawiel i Rafał Boguszewski oraz teolodzy: ks. Grzegorz Strzelczyk, Monika Waluś i o. Michał Paluch OP. Zdaniem Pawła Milcarka, przygotowany przez Laboratorium WIĘZI raport jest zarazem „diagnozą, opinią i receptą” o dużym ciężarze gatunkowym, choć jest to – jego zdaniem – głos środowiskowy. W opinii redaktora naczelnego „Christianitas” Kościół w Polsce ma problem z recepcją tego, co jest nowe w pontyfikacie Benedykta XVI. Nie stało się to jeszcze - jak twierdzi - impulsem dla Kościoła. Zdaniem ks. Jacka Prusaka, Polacy nie potrafią reflektować nad swoją wiarą, choć potrafią ją przeżywać. Według niego problemem fundamentalnym polskiej religijności a zarazem pytaniem jest to, czy uda się ją przenieść w nowe czasy i okoliczności. „To nie może być kwestia przyzwyczajenia: robić wciąż to samo i tak samo. Problem polega na tym, jak „być inaczej” – bo nie można być takim samym w nowych czasach i okolicznościach – żeby być takim samym” – przytoczył opinię Tadeusza Szawiela z raportu nt. „Religijna Polska, religijna Europa”. Adam Szostkiewicz wyraził opinię, że w Polsce można zaobserwować odchodzenie od myśli Jana Pawła II. - Choć nie sprawdziła się teza o postępującej sekularyzacji nie można wykluczyć scenariusza negatywnego – przestrzegał. Jego zdaniem liczebna przewaga katolików w Polsce prowadzi do tego, że – jak się wyraził - „polski katolik nie musi z nikim konkurować, co jest powodem, że może siedzieć z założonymi rękami”. Zdaniem Tomasza Terlikowskiego, raport Laboratorium „WIĘZI” jest „wielogłosowy” i przedstawia różne spojrzenia na kwestię polskiej religijności. Jego zdaniem, w tej diagnozie sytuacji „każdy świadomy katolik może się odnaleźć”. Socjolog Rafał Boguszewski zwrócił uwagę, że wiara i religijność wymyka się narzędziom socjologicznym, nie sposób jej zbadać za pomocą samych tylko metod ilościowych, potrzebne są pytania otwarte w ankietach. Badania pokazują jednak obraz społeczeństwa i zachodzące w nim zmiany. Zdaniem Tadeusza Szawiela, „rewitalizacja polskiej religijności” dokonywała się np. poprzez debaty w sferze publicznej np. nt. wprowadzenia religii do szkół, czy tzw. ustawy antyaborcyjnej. Dla niego, jako socjologa interesujące są zjawiska określone mianem „Pokolenia JP2”. Szawiel podkreślił też, że religijność jest społecznym zasobem, jest – jak się wyraził - pewną formą życia, która obejmuje język i zachowania, a nie tylko poglądem czy przekonaniem. To, czy Polakom uda się przenieść ten „zasób” w nowe czasy, pozostaje pytaniem otwartym. Socjolog może mówić o trendach, ale na ich podstawach nie można prognozować – zastrzegł Szawiel. W odpowiedzi na pytania dyskutantów, Monika Waluś zwróciła uwagę, na potrzebę intelektualnego poznawania tradycji. - Tradycja polska jest bardzo źle znana , w historii Polski tylko nieliczne postaci z historii Kościoła są powszechnie znane – stwierdziła. Natomiast o. Paluch wyjaśnił, że „Drogowskazy dla Kościoła w Polsce” zawarte w raporcie są próbą egzystencjalnego przedstawienia tego projektu w bezpośredniej formie. Zdaniem ks. Grzegorza Strzelczyka, w raporcie zabrakło ukazania tego, że Kościół w Polsce jest bardzo zróżnicowany lokalnie. – Inaczej się przeżywa wiarę na Podhalu, inaczej na Śląsku, a jeszcze inaczej w Warszawie – zauważył. Jego zdaniem, należałoby się przyjrzeć lokalnej specyfice, by mieć pełniejszy obraz religijności w Polsce. Dyrektor Laboratorium WIĘZI zapowiedział, że kolejny raport – tym razem nt. sytuacji kobiet w polskim społeczeństwie i Kościele ukaże się w styczniu 2009. Kolejne będą ukazywały się z częstotliwością co 3-4 miesiące. Natomiast co miesiąc na stronie www.laboratorium.wiez.pl będą zamieszczane unikalne publikacje internetowe – różne analizy opracowywane przez ekspertów tego ośrodka. W dziale „komentarze” znaleźć można także blogi autorów Laboratorium WIĘZI, w najbliższym czasie pojawią się tam. bieżace zapiski Ewy Kusz, audytorki na Synod Biskupów, który w październiku będzie obradował w Rzymie. Na stronie Laboratorium zgromadzono także tematyczne archiwum artykułów, jakie ukazały się w przeszłości na łamach „Więzi”.