Ubodzy, bo…

We wspomnienie św. Mikołaja, wielkiego przyjaciela ubogich, nie sposób tego pytania nie zadać. Zastanawiali się też nad tym problemem Rzymie uczestnicy seminarium przygotowanego wspólnie przez Wolny Uniwersytet Matki Bożej Wniebowziętej (LUMSA) i Papieską Akademię Nauk. Lakoniczna relacja z tego wydarzenia jaką przedstawiło Radio Watykańskie jest wstrząsająca, dlatego pozwolę sobie zacytować.

„Samą liczbę dzielnic nędzy na całym świecie szacuje się na 200 tys. Mieszka w nich miliard 300 milionów (1,3 mld) ludzi. Są to na ogół obrzeża wielkich aglomeracji, jednak rządzą się one przeważnie własnymi prawami. Ich mieszkańcy utrzymują się z dorywczej niepełnopłatnej pracy zapewnianej przez nieformalnych liderów. Zdarza się, że w niektórych krajach taki rodzaj zatrudnienia przeważa nad legalnym. Tak jest np. w Indiach czy na Filipinach, gdzie szara strefa obejmuje 70 proc. rynku pracy. W skali kontynentalnej taki los spotyka 40 proc. zatrudnionych w Azji i Ameryce Łacińskiej. Zjawisko to rozszerza się też na dotkniętą przez kryzys Europę”. 

Na Polskę też. Znam trochę niektóre takie „dzielnice nędzy” w okolicy, w której mieszkam. Często w tle ubóstwa jest alkohol. Tyle że nie zawsze to on był przyczyna biedy. Pojawia się nieraz jako odpowiedź na życie w nędzy. No i te problemy z pracą. Jeśli jest, to dorywcza. I na czarno. Można sobie obiecywać, że nigdy nie siądzie się z sąsiadami „na murku” do popijawy. Gdy raz się w coś takiego wpadło, trudno stanąć na nogi. Zwłaszcza gdy udzielana przez gminy pomoc jest nieprzemyślana i zaspokaja jedynie doraźnie te czy inne potrzeby. Gdy człowiek nie potrafi skorzystać z pralki, po nowe ubranie będzie przychodził częściej niż strojnisie do butiku.

Kto winny? Myślę, że w dużej mierze państwo. To ono tworzy system, w którym kto raz wpadł w nędzę nie ma praktycznie szans z niej wyjść. I wcale nie uważam, że państwo za mało ingeruje w mechanizmy gospodarcze. Wręcz przeciwnie. Myślę, że tej interwencji jest zbyt dużo. Chcąc niby wszystkim zapewnić odpowiedni poziom zabezpieczeń socjalnych (ubezpieczenie zdrowotne, świadczenie emerytalne) a przy okazji zapełnić kasę, by móc na prawo i lewo rozdawać przywileje (KRUS, wcześniejsze emerytury) oraz synekury swoim urzędnikom i ich pociotkom pobiera takie daniny, że ci, którzy pomnażają nasze bogactwo nie są w stanie ich unieść. Stąd chętnie uciekają w szarą strefę. Zwłaszcza że jako konkurentów mają nieraz firmy o niejasnych powiązaniach z politykami różnego szczebla, z którymi  nie sposób uczciwie konkurować. To sprawia, że mniej odprowadzają do wspólnej kasy. I błędne koło się zamyka.

Że to system źle działa najlepiej pokazała w ostatnich dniach sprawa z pieniędzmi zaoszczędzonymi przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Z 62 miliardów, które miał wydać w 2012 roku nie wydał 400 mln zł zaplanowanych do wydania na leczenie pacjentów oraz 1,8 mld zł na refundację leków. Drobiażdżek, prawda? Pieniądze pewnie na coś już wydano. A że kolejki do specjalistów się wydłużyły i zmarło trochę pacjentów, którym Fundusz nie dał na terapię chorób rzadkich? W urzędniczych tabelach wszystko się zgadza. Starczy nawet na premię za gospodarność.  A w razie choroby, by czekania w kolejce uniknąć, uruchomi się znajomości.

Ubogich zawsze mieć będzie – mówił kiedyś Jezus. Prawda.  Tyle że moglibyśmy ich mieć znacznie mniej, gdyby na wspólny tort składać się naprawdę solidarnie i kroić go sprawiedliwie.