Polska uczci Żołnierzy Wyklętych

W niedzielę w Krakowie staną pomniki Hieronima Dekutowskiego "Zapory" i Józefa Franczaka "Lalusia"; po raz trzeci zostanie też wręczona Nagroda im. Danuty Siedzikówny "Inki", ustanowiona przez Fundację AK w Londynie.

W piątek ulicami Gdańska przejdzie Droga Krzyżowa w intencji Niezłomnych - odczytywane będą fragmenty ich listów i pamiętników. W niedzielę tysiące gdańszczan wezmą udział w II Krajowej Defiladzie Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

W niedzielę w Poznaniu na placu Wolności staną "Namioty Wyklętych", gdzie będzie można spotkać się z historykami i rekonstruktorami. W tym samym dniu w Szczecinie będzie można odwiedzić "Obozowisko Wyklętych" - piknik historyczny z udziałem rekonstruktorów.

Gdy sześć lat temu Sejm ustanowił święto państwowe ku czci żołnierzy, którzy po zakończeniu II wojny światowej nie złożyli broni tworząc antykomunistyczne, niepodległościowe podziemie, z roku na rok zaczęło przybywać inicjatyw służących upamiętnieniu najważniejszych postaci tego ruchu i organizacji, w których działali.

Dziś uroczystości organizowane są także w małych miejscowościach, z których wiele ma swoich lokalnych bohaterów. Tylko w samym woj. warmińsko-mazurskim zaplanowano w najbliższych dniach kilkadziesiąt rozmaitych uroczystości poświęconych Żołnierzom Wyklętym.

Zdaniem naczelnika IPN w Olsztynie Waldemara Brendy, takich wydarzeń z roku na rok jest w regionie coraz więcej; zwykle są to inicjatywy obywatelskie, nad którymi obejmują patronat samorządy i inne instytucje. W wielu kościołach odbywają się msze w intencji zamordowanych żołnierzy.

Również szef działającego w Kielcach Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznych "Jodła" Dionizy Krawczyński potwierdza, że uroczystości jest bardzo wiele i coraz częściej poświęcone są postaciom szerzej nieznanym, a ważnym dla miejscowych społeczności.

"Cieszę się, że te wydarzenia schodzą na coraz bardziej lokalny poziom, opowiadając nie o tych najbardziej znanych osobach z dziejów Polski, ale o Żołnierzach Wyklętych działających właśnie tutaj. Pamięć lokalna właśnie na tym polega" - powiedział PAP Krawczyński.

Choć formalnie Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych obchodzony jest 1 marca, w wielu miejscach Polski uroczystości będą odbywać się przez cały najbliższy tydzień; pierwsze zaplanowano w czwartek, ostatnie w połowie przyszłego tygodnia. Data 1 marca jako dzień upamiętnienia nie jest przypadkowa - tego dnia w 1951 r. w mokotowskim więzieniu komuniści zamordowali przywódców IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość - kierownictwo ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 r. dzieło Armii Krajowej.

Tegoroczne uroczystości zaplanowano we wszystkich województwach - organizatorami są z reguły regionalne i lokalne władze, miejscowe stowarzyszenia i struktury Instytutu Pamięci Narodowej. W wielu miejscach swoje marsze zapowiedziały środowiska narodowe. Poniżej przedstawiamy wybrane wydarzenia we wszystkich województwach.

DOLNOŚLĄSKIE

We Wrocławiu szczególną atrakcją będzie specjalny zabytkowy tramwaj, który w najbliższy weekend będzie woził mieszkańców na pl. Strzelecki, gdzie przed siedzibą IPN zaplanowano m.in. bieg "Tropem Wilczym", retrospektywę VII Festiwalu "Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci", wykłady historyków i spotkania z kombatantami. W tramwaju będzie propagowana wiedza o Żołnierzach Niezłomnych.

Oficjalne uroczystości z udziałem władz państwowych i samorządowych odbędą się 1 marca na Cmentarzu Osobowickim przy Kwaterze Żołnierzy Wyklętych. Tam również do końca marca ogląda można wystawę "Niech polska ziemia utuli ich do spokojnego snu", prezentującą wyniki prac ekshumacyjnych i identyfikacyjnych na cmentarzu.

We wtorkowy wieczór kulminacją obchodów ma być marsz pamięci "Zachowałam się jak trzeba", który zaplanowano z wrocławskiego Rynku na pl. Wolności.

Obchody we Wrocławiu potrwają do 5 marca. Wśród wielu wykładów na uwagę zasługuje zaplanowana właśnie tego dnia w areszcie śledczym prelekcja dr Stanisława A. Bogaczewicza pt. "Pamięć i prawda - Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych". Osadzeni obejrzą też film "Czy warto było tak żyć?" w reżyserii Aliny Czerniakowskiej.

Obchody zaplanowano również w wielu innych dolnośląskich miejscowościach m.in. Oławie, Jeleniej Górze, Oleśnicy, Legnicy, Lwówku Śląskim. "To będą różne wydarzenia m.in. wykłady, spotkania, otwarcia wystaw złożenie kwiatów przy pomnikach" - powiedziała rzeczniczka wrocławskiego oddziału IPN Katarzyna Maziej-Choińska.

KUJAWSKO-POMORSKIE

W Toruniu w niedzielę w Lasku Bielańskim zaplanowano inscenizację historyczną i bieg "Tropem Wilczym", a we wtorek - uroczystości pod pomnikiem Żołnierzy Wyklętych w centrum miasta i mszę w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na Starym Mieście.

Wtorkowe obchody w Bydgoszczy rozpoczną się mszą w kościele pw. Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła i oddaniem hołdu Żołnierzom Wyklętym przed ścianą pamięci na cmentarzu przy ul. Kcyńskiej. Później przed urzędem wojewódzkim zostanie otwarta wystawa IPN "Milcząc, wołają", a w gmachu urzędu odbędzie się okolicznościowe spotkanie, w czasie którego m.in. będą czytane wiersze Przemysława Dakowicza z tomu "Łączka".

LUBELSKIE

W Lublinie 1 marca losy Żołnierzy Wyklętych przypomniane będą podczas sesji historycznej pt. "Polskie Podziemie Niepodległościowe na Lubelszczyźnie 1944-1956". Naukowcy z IPN przedstawią na niej m.in. sylwetkę i działania jednego na najbardziej poszukiwanych żołnierzy podziemia, działającego do 1951 r. Edwarda Taraszkiewicza, ps. Żelazny.

W kościele pw. Świętej Rodziny odprawiona zostanie msza św. w intencji poległych, pomordowanych i zmarłych Żołnierzy Wyklętych. Kwiaty będą złożone m.in. przy Mogile-Pomniku Zamordowanych Na Zamku Lubelskim w latach 1944-1954, na cmentarzu przy ul. Unickiej. Wieczorem przez centrum Lublina przejdzie marsz Żołnierzy Wyklętych, który organizuje ONR. Zakończy go okolicznościowy koncert na Palcu Zamkowym.

LUBUSKIE

W Gorzowie Wielkopolskim bieg "Tropem Wilczym" zaplanowano na niedzielę w Parku Górczyńskim. Tego samego dnia biegacze uczczą pamięć Żołnierzy Wyklętych biegami w Zielonej Górze, Kożuchowie i Trzcielu. Dzień wcześniej w Gorzowie odbędzie się przedpremierowy pokaz filmu pt. "Historia Roja" w reż. Jerzego Zalewskiego. Ten pierwszy fabularny obraz poświęcony Żołnierzom Wyklętym wejdzie na ekrany kin 4 marca.

1 marca w Gorzowie Wlkp. zaplanowano uroczystą mszę w Kościele pw. św. Maksymiliana Kolbe. Następnie jej uczestnicy przejdą do Parku 750-lecia, gdzie ma stanąć pomnik Żołnierzy Wyklętych. Również we wtorek w Gorzowie wykład pt. "Żołnierze Wyklęci" wygłosi historyk IPN Jarosław Palicki. Będzie też projekcja filmu "Inka 1946. Ja jedna zginę".

3 marca w gorzowskiej bibliotece odbędzie się spotkanie z autorem książki pt. "Wilczęta" Kajetanem Rajskim. Gorzowskie obchody zakończy 5 marca msza trydencka w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.

W Zielonej Górze 28 lutego w Kościele pw. Matki Bożej Częstochowskiej odbędzie msza św. w intencji Ojczyzny i Żołnierzy Wyklętych pod przewodnictwem biskupa zielonogórsko-gorzowskiego Tadeusza Lityńskiego.

Po mszy nastąpi przemarsz przed pomnik Żołnierzy Wyklętych na placu majora Adama Lazarowicza, gdzie odbędą się dalsze uroczystości z ceremoniałem wojskowym. Program artystyczny pt. "Więc jeśli kiedyś wróci Polska, to niech się za nas ktoś upomni" wykona młodzież z III LO. Przed pomnikiem zostaną złożone kwiaty i zapłoną znicze, a modlitwę "Anioł Pański" w intencji Żołnierzy Wyklętych poprowadzi bp Lityński.

Msza święta za Żołnierzy Wyklętych odbędzie się w Zielonej Górze także we wtorek w kościele pw. Stanisława Kostki. Tego samego dnia wieczorem z placu Bohaterów wyruszy Trzeci Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

28 lutego lutego w Żarach odprawiona zostanie msza w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny; później zaplanowano odsłonięcie pomnika Żołnierzy Wyklętych.