Nowelizacja ws. handlu ludźmi?

Według rządu, który we wtorek debatował nad nowelizacją kodeksu karnego, przedłożoną przez ministra sprawiedliwości, przyjęcie tych definicji ułatwi stosowanie przepisów kryminalizujących handel ludźmi oraz niewolnictwo. Projekt przewiduje ponadto wprowadzenie karalności za przygotowywanie do przestępstwa handlu ludźmi (kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat), które w obecnym stanie prawnym nie jest karalne.

Wdrożenie do polskiego prawa pojęcia handel ludźmi wynika z ratyfikowanego przez Polskę w 2003 r. protokołu "o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi", zwanego powszechnie protokołem z Palermo, uzupełniającego Konwencję ONZ przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 2000 r.

Inny dokument międzynarodowy dotyczący tej kwestii to konwencja Rady Europy ws. działań przeciwko handlowi ludźmi, sporządzona w Warszawie w 2005 r., zwana Konwencją Warszawską. Tam znalazła się definicja handlu ludźmi. W myśl definicji jest nim: "werbowanie, transport, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osób, z zastosowaniem groźby lub użyciem siły, bądź innych form przymusu, uprowadzenia, oszustwa, podstępu, nadużycia władzy lub wykorzystania słabości, wręczenia lub przyjęcia płatności lub korzyści dla uzyskania zgody osoby sprawującej kontrolę nad inną osobą, w celu wykorzystania. Wykorzystanie obejmuje, jako minimum, wykorzystywanie prostytucji innych osób, lub inne formy wykorzystywania seksualnego, przymusową pracę lub służbę, niewolnictwo lub praktyki podobne do niewolnictwa, zniewolenie albo usunięcie organów".

"Niewolnictwem" - zgodnie z definicją zawartą w projekcie nowelizacji ustawy - będzie natomiast stan zależności, w którym człowiek jest traktowany jak przedmiot własności.

Nowelizacja wprowadza też przepisy mające na celu ochronę polskich obywateli, którzy popełnili przestępstwa poza granicami Polski, a zarzucane przestępstwo nie jest karane zarówno w Polsce, jak i w kraju, który ma go sądzić, zaś do ścigania przestępstwa Polska nie jest obowiązana na podstawie umowy międzynarodowej. Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego nakazuje ściganie także nowych przestępstw nieznanych prawu karnemu międzynarodowemu (m.in. przestępstwa seksualne, wymuszone zaginięcia osób), konieczne więc było uzupełnienie katalogu przestępstw w polskim Kk.

Statut MTK mówi m.in. o przestępstwach przeciwko ludzkości. Kodeks karny w katalogu przestępstw przeciwko pokojowi, ludzkości oraz wojennych nie zawiera przepisów, których zakres odpowiadałby tym opisanym w Statucie - stąd potrzeba dostosowania prawa. W prawie karnym międzynarodowym przyjmuje się, że dany czyn można uznać za przestępstwo przeciwko ludzkości, jeżeli stanowi część polityki państwa albo zakrojonej na szeroką skalę lub systematycznej praktyki - termin ten odnosi się do organizacji lub grupy politycznej.

Statut przewiduje zakaz wcielania albo werbowania do sił zbrojnych dzieci poniżej 15. roku życia, natomiast projektowany przepis przewiduje rozszerzenie tego zakazu na osoby poniżej 18. roku życia. Przyjęte rozwiązanie jest wynikiem ratyfikowania przez Polskę Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka w sprawie angażowania dzieci w konflikty zbrojne z 2000 r.

Zgodnie ze Statutem MTK przewidziano w polskim prawie odpowiedzialność karną osób biorących udział w masowym zamachu skierowanym przeciwko ludności cywilnej, podjętym w celu wykonania lub wsparcia polityki państwa lub organizacji. W artykule tym wyszczególniono rodzaje czynów wobec ludności cywilnej, jakie będą podlegały karze, np. zabójstwo, tortury, niewolnictwo, doprowadzenie do obcowania płciowego, stworzenie ludziom warunków zagrażających ich biologicznej egzystencji, prześladowanie z pobudek politycznych, rasowych, etnicznych itp.

Projektowane przepisy określają także odpowiedzialność karną osób sprawujących kontrolę nad siłami zbrojnymi, np. dowódców lub innych przełożonych. Do Kodeksu wprowadzono również przepisy nakazujące ściganie przestępstw popełnionych przeciwko pracownikom międzynarodowych trybunałów karnych.

Zgodnie z proponowanymi zmianami, karze więzienia od 5 do 25 lat, będzie podlegać atakowanie w czasie działań zbrojnych strefy zdemilitaryzowanej. Zaproponowano ponadto zaostrzenie kar za publiczne pochwalanie zbrodni: ludobójstwa, przeciwko ludzkości i wojennych oraz nawoływanie do ich popełnienia.