Kolejami Śląskimi za darmo. Z powodu smogu

Koleje Śląskie są spółką należącą do samorządu woj. śląskiego, który po raz pierwszy zdecydował się na wprowadzenie bezpłatnej komunikacji kolejowej z powodu złej jakości powietrza. W ostatnich dniach stężenia pyłu zawieszonego w powietrzu wielokrotnie przekraczają dopuszczalne normy - tak jest m.in. w aglomeracji katowickiej i rybnicko-jastrzębskiej, na Podbeskidziu i Żywiecczyźnie. Według prognoz służb środowiskowych, ze względu na poziom pyłu zawieszonego również w poniedziałek jakość powietrza będzie bardzo zła w Bielsku-Białej oraz Kotlinie Żywieckiej, gdzie możliwe są przekroczenia poziomu alarmowego, wynoszącego 300 mikrogramów pyłu na m sześc., przy dopuszczalnej normie rzędu 50 mikrogramów. Prognozy wskazują, że w aglomeracji górnośląskiej i Częstochowie jakość powietrza będzie zła, natomiast na pozostałym obszarze woj. śląskiego - dostateczna, co również oznacza przekroczenie dopuszczalnych norm, choć na mniejszą skalę.

Dopuszczalny poziom pyłu PM10 w powietrzu to 50 mikrogramów na metr sześc. w ujęciu dobowym. Indeks jakości powietrza wyszczególnia sześć stopni: przy stężeniu poniżej 20 mikrogramów jakość jest bardzo dobra, między 21 a 60 mikrogramów - dobra, 61-100 mikrogramów - umiarkowana, 101-140 mikrogramów - dostateczna, 141-200 mikrogramów - zła, a powyżej 200 - bardzo zła. Przekroczenie 300 mikrogramów pyłu na m sześc. oznacza alarm smogowy.

W poniedziałek z bezpłatnych przejazdów pociągami Kolei Śląskich będzie można skorzystać we wszystkich pociągach i na wszystkich liniach, z wyjątkiem połączenia między Chałupkami na ziemi raciborskiej a czeskim Bohuminem. Podczas kontroli biletów wystarczy okazać ważny dowód rejestracyjny wydany na swoje imię i nazwisko oraz dokument ze zdjęciem potwierdzający tożsamość - np. prawo jazdy czy dowód osobisty. Na podstawie tych dokumentów, poza właścicielem dowodu rejestracyjnego, podróżować mogą dodatkowo dwie osoby towarzyszące. Bezpłatne przejazdy mają zachęcać do pozostawienia aut w garażach i do korzystania z transportu kolejowego. Zdaniem ekspertów, choć na zły stan powietrza wpływają przede wszystkim nieekologiczne piece i spalanie materiałów opałowych złej jakości, rwnież emisja spalin samochodowych ma niemałe znaczenie. Udział transportu samochodowego w miastach w tworzeniu smogu szacowany jest na od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu procent.

W ostatnich dniach w woj. śląskim utrzymują się bardzo wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu, jednak sytuacja nie jest aż tak zła jak kilka tygodni temu, kiedy w niektórych miejscach normy były przekroczone nawet o kilkaset, a nawet o rekordowe 1500 proc. Wówczas bezpłatną komunikację autobusową wprowadziły czasowo władze Rybnika i Częstochowy; w Rybniku zawieszono też zajęcia w szkołach. Komunikacja kolejowa będzie w poniedziałek bezpłatna po raz pierwszy. 

Służby środowiskowe ostrzegają przed ryzykiem przekroczenia poziomów alarmowych. Smogowi sprzyjają obecne warunki pogodowe - większy mróz przy słabym wietrze lub jego braku - określane jako "utrudniające rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w sytuacji wzmożonej emisji z sektora bytowo-komunalnego". W poniedziałek w woj. śląskim spodziewana jest właśnie taka pogoda. 

Bieżące informacje o jakości powietrza w regionie dostępne są na stronie internetowej powietrze.katowice.wios.gov.pl. Dane pochodzą z 18 automatycznych stacji monitoringu powietrza - w woj. śląskim jest ich najwięcej w Polsce. Natomiast pod adresem spjp.katowice.pios.gov.pl podawana jest informacja o przewidywanej jakości powietrza na kolejną dobę - tzw. krótkoterminowa prognoza zanieczyszczeń.

Pył zawieszony jest szkodliwy dla zdrowia, szczególnie dla układu oddechowego. W jego skład wchodzą m.in.: siarka, metale ciężkie, silnie toksyczne chemiczne związki organiczne, jak dioksyny i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, np. benzo(a)piren. Z powodu smogu osoby cierpiące z powodu chorób serca mogą odczuwać pogorszenie samopoczucia: uczucie bólu w klatce piersiowej, palpitacje serca, brak tchu, znużenie. Osoby cierpiące z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego mogą odczuwać przejściowe nasilenie dolegliwości, w tym kaszel, flegmę, dyskomfort w klatce piersiowej, świszczący, spłycony oddech. W okresach wysokich stężeń pyłu zawieszonego w powietrzu występuje zwiększone ryzyko infekcji oddechowej.