Nowy ormiański patriarcha?

Sprawujący dotychczas to stanowisko 53-letni patriarcha Mesrop Mutafian cierpi od ponad roku na pogłębiający się zanik pamięci i nieuleczalną chorobę umysłową, uniemożliwiające mu pełnienie urzędu.

W Patriarchacie powołano już do życia organ ds. wyborów współzarządzającego (gdyż patriarcha formalnie pozostanie na swym stanowisku, ale bez możliwości wykonywania tej funkcji) wspólnotą ormiańską w Turcji i na greckiej wyspie Krecie. Poinformował o tym biuletyn Patriarchatu „Lraber”. Według pisma, zebranie konstytucyjne nowego tworu z udziałem 17 duchownych i świeckich odbyło się 9 grudnia, a obradom przewodniczył zastępujący obecnie patriarchę abp Szahan Sywadżian.

Sprawa uzyskania zgody rządu tureckiego na wybór nowego patriarchy i przywódcy Ormian w Turcji ciągnęła się ponad rok. Problem polegał na tym, że w myśl tamtejszego ustawodawstwa, zwierzchnik religijny danej wspólnoty jest jednocześnie jej przywódcą świeckim, przy czym w kraju tym nie ma pojęcia mniejszości narodowej. Każdy, kto urodził się w Turcji, jest jej obywatelem a w paszporcie w rubryce „narodowość” jest zapisany jako Turek. Tymczasem prawo do zachowania swego języka i kultury różne grupy społeczne mogą uzyskać tylko wtedy, gdy należą do określonej grupy religijnej.

W miarę, jak pogarszał się stan zdrowia patriarchy i coraz pilniejsza stawała się konieczność wyboru jego następcy, społeczność ormiańska powiadomiła o tym premiera Recepa Tayyipa Erdoğana, który – powołując się na odpowiednie przepisy – odpowiedział, że nie jest to możliwe. Jednocześnie nie wykluczył wyboru współzarządzającego Patriarchatem. Korzystając z takiego rozwiązania prawnego, 13 listopada szef Rady Kościelnej abp Aram Ateszian przekazał decyzję o wyborze burmistrzowi Stambułu – Muamerowi Gülerowi.

Zgodnie z przepisami tureckimi dokument ten zostanie następnie przesłany do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które ma prawo zapewnić ochronę Patriarchatu i śledzić wszelkie działania parafii ormiańskich. W myśl tychże przepisów wyborów dokonuje sama wspólnota, ale podjęte przez nią decyzje muszą później zatwierdzić patriarcha-katolikos wszystkich Ormian w Eczmiadzynie (Armenia) i Urząd ds. Religii Turcji.

Mesrop II urodził się 16 czerwca 1956 w Stambule jako Minas Wartan Mutafian. Kształcił się w Niemczech i w Stanach Zjednoczonych. W 1977 został diakonem, a 13 maja 1979 przyjął w swym mieście rodzinnym święcenia kapłańskie. Uzupełniał następnie studia m.in. w Izraelu. Po powrocie do kraju w 1982 pełnił różne urzędy w swym Kościele.

21 września 1986, mając 30 lat, w duchowym centrum Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego w Eczmiadzynie (Armenia) został konsekrowany na biskupa, po czym pracował w Patriarchacie Ormiańskim Konstantynopola jako odpowiedzialny m.in. za kontakty i stosunki ekumeniczne. W latach 1988-89 kształcił się na Papieskim Uniwersytecie św. Tomasza z Akwinu (Angelicum) w Rzymie. W listopadzie 1998 Święty Synod Patriarchatu Konstantynopolskiego Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego wybrał go na nowego patriarchę. Urząd objął 22 tegoż miesiąca.

Pełniąc ten urząd kilkakrotnie padał ofiarą zamachów na swoje życie, dokonywanych m.in. przez członków podziemnej tureckiej organizacji terrorystycznej „Ergenekon”. A chociaż przeżył je, to jednak wydarzenia te i operacje, które musiał później przejść, osłabiły stan jego zdrowia, zwłaszcza umysłu. Od wiosny ubiegłego roku cierpi on na szybko postępującą chorobę mózgu, połączoną z zanikiem pamięci i brakiem koncentracji.

Ormiański Patriarchat Konstantynopola jest jedną z dwóch jednostek terytorialnych tego Kościoła tej rangi na świecie – drugim (a historycznie pierwszym) jest Patriarchat Ormiański Jerozolimy. W odróżnieniu od większości Kościołów prawosławnych, w których patriarcha jest najwyższym tytułem i godnością, w Ormiańskim Kościele Apostolskim oba patriarchaty ustępują rangą katolikosom, których również jest dwóch: w Eczmiadzynie w Armenii i w Cylicji (w rzeczywistości w Antelias pod Bejrutem w Libanie). Pierwszym i najwyższym hierarchą z dodatkowym tytułem patriarchy wszystkich Ormian jest katolikos w Eczmiadzynie i to jemu podlegają obaj patriarchowie.