W przestrzeni publicznej niewiele jest informacji o Polakach ratujących Żydów

W ocenie włoskiej dziennikarki Manueli Tulli, współautorki książki o rodzinie Ulmów, wciąż niewiele jest informacji w przestrzeni publicznej o Polakach ratujących Żydów w czasie Zagłady.

W ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką zaplanowano szereg wydarzeń. Jednym z nich jest spotkanie z dziennikarką włoskiej agencji ANSA, współautorką książki "Zabili nawet dzieci. Historia rodziny Ulmów, męczenników, którzy pomagali Żydom" (wł. Uccisero anche i bambini. Gli Ulma, la famiglia martire che aiuto gli ebrei).

W rozmowie z PAP Tulli oceniła, że poza granicami Polski w przestrzeni publicznej wciąż jest niewiele informacji o Polakach, którzy ratowali Żydów w czasie Zagłady". "Jest pewna luka, która wymaga wypełnienia, zarówno w edukacji, jak i w świadomości międzynarodowej" - oceniła. Przyznała, że historię rodziny Ulmów poznała przygotowując reportaż na temat pomocy jaką Polacy okazali Ukraińcom po agresji rosyjskiej na Ukrainę.

"Historia rodziny Ulmów porusza włoską opinię publiczną swoją prostotą i jednocześnie niezwykłym heroizmem. Jako Włoszka i przyjaciółka Polski uważam, że wciąż brakuje świadomości, jak wielką wartość mają takie opowieści oraz jak wiele mogą wnieść do współczesnej refleksji nad człowieczeństwem, odwagą i solidarnością" - stwierdziła.

Zwróciła uwagę, że w Markowej - znajdowało się około dwudziestu rodzin, które również ukrywały Żydów przed nazistowskimi prześladowaniami. "Nawet po tragicznej masakrze z 24 marca 1944 roku kontynuowały swoją misję, narażając życie własne i swoich bliskich. To anonimowi bohaterowie, którym należy się nasza pamięć, szacunek i uznanie. Ich postawa jest wzorem, z którego wszyscy możemy czerpać" - powiedziała.

Spotkanie z Tulli zostało zorganizowane przez Centrum Relacji Katolicko-Żydowskich KUL im. Abrahama J. Heschela.

Poniedziałkowe obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką będą miały miejsce m.in. na cmentarzu parafialnym w Markowej, gdzie o godz. 10 zostanie uczczona pamięć mieszkańców wsi, którzy ratowali Żydów. Godzinę później, w kościele pw. św. Doroty zostanie odprawiona msza. A o godz. 13.45 rozpocznie się spotkanie z rodzinami Sprawiedliwych z Markowej. Gościem honorowym będzie Eugeniusz Szylar, którego rodzice ukrywali siedmioro Żydów z rodziny Weltzów. Wszyscy przeżyli. Spotkanie odbędzie się w dawnym domu Szylarów.

W Markowej jest Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów. Budynek pokryty spatynowaną blachą przypomina prosty wiejski dom albo dużą stodołę. Obok rośnie owocowy Sad Pamięci nawiązujący do Ogrodu Sprawiedliwych w jerozolimskim Yad Vashem.

W Lublinie odprawiona zostanie msza św. w archikatedrze lubelskiej, w intencji Polaków ratujących Żydów. O godz. 10.00 na Placu Litewskim, przed budynkiem Poczty Głównej nastąpi prezentacja wystawy IPN "Śmierć za człowieczeństwo. Rodzina Ulmów".

Prezydent Andrzej Duda w poniedziałek w Toruniu weźmie udział w uroczystości w Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i św. Jana Pawła II. Na tablicach w kaplicy zostaną odsłonięte zostaną kolejne nazwiska Polaków ratujących Żydów w czasie Holocaustu. Dotychczas w ten sposób od 2016 r. uhonorowanych zostało 1239 bohaterów.

Po południu prezydent Duda weźmie udział w uroczystości odsłonięcia w Ciepielowie (Mazowieckie) pomnika poświęconego Polakom ratującym Żydów w czasie II wojny światowej. Planowane jest wystąpienie prezydenta. Pomnik upamiętnia rodziny Kowalskich, Obuchiewiczów, Kosiorów i Skoczylasów - w sumie 30 osób, w tym 19 dzieci - zamordowanych przez Niemców 6 grudnia 1942 roku w Starym Ciepielowie i Rekówce, za ukrywanie Żydów prześladowanych przez niemieckich okupantów.

W sali koncertowej Radomskiej Orkiestry Kameralnej w Radomiu zaplanowane jest widowisko "Sprawiedliwi" zorganizowane przez Instytut Pamięci Narodowej.

W Korbielowie zostanie odsłonięta tablica upamiętniająca Rudolfa i Wojciecha Basików. W czasie okupacji w ich domu znalazł schronienie Robert Wolf (Dub), więzień zbiegły z KL Auschwitz III - Monowitz. W 1993 r. Wojciech Basik został odznaczony Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.

Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką został ustanowiony z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy w 2018 r. Jest wyrazem czci dla tych, którzy pomagali Żydom. Wybór daty nawiązuje do dnia, w którym Niemcy zamordowali w Markowej rodzinę Ulmów. 24 marca 1944 r. życie stracili Józef Ulma, jego ciężarna żona Wiktoria, ich szóstka dzieci (oraz jedno nienarodzone), a także ośmioro ukrywanych przez polską rodzinę Żydów z rodzin Didnerów, Grnfeldów i Goldmanów. W Markowej przed wojną żyło 120 Żydów, przeżyło 21. Część z nich ukrywała się we wsi. Za pomoc Żydom, w 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali pośmiertnie uhonorowani tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 10 września 2023 r., decyzją papieża Franciszka, rodzina Ulmów została beatyfikowana.