Raport o lotach VIP - w sejmowej komisji

Szef komisji Arkadiusz Czartoryski (PiS) po kilkugodzinnym posiedzeniu powiedział, że są dalsze pytania do NIK i ogłosił przerwę w obradach. Obrady mają być kontynuowane w innym terminie.

Po tym jak prezes Najwyższej Izby Kontroli Jacek Jezierski zaprezentował ustalenia raportu, głos w debacie zabierali i pytania do niego kierowali jedynie posłowie z klubu PiS. Głos zabrał też wiceszef MON Czesław Mroczek.

Posłowie PiS twierdzili, że raport, w którym badano nie samą katastrofę smoleńską, ale organizację lotów VIP w latach 2005-10, nie wyjaśnił sprawy, a "spłaszczył odpowiedzialność" osób winnych zaniedbań w związku z lotem do Smoleńska 10 kwietnia 2010 r. Jezierski udzielał odpowiedzi, ale nie zdążył odpowiedzieć na wszystkie kwestie, bo - jak zauważył Czartoryski - od godz. 13 w sali, w której odbywało się to posiedzenie, zaplanowano spotkanie innej komisji.

Krótko przed godz. 13, po trwającej od godz. 10 debacie, o głos poprosiła Julia Pitera (PO), która przedstawiła projekt stanowiska komisji.

Głosi ono, że komisja do spraw kontroli państwowej uznaje raport NIK za "wyczerpujący" i wniosła o przeprowadzenie głosowania. Czartoryski odmówił, wskazując, że jeszcze nie wszyscy chętni zabrali głos, a prezes NIK nie zakończył udzielania odpowiedzi. "Ja też mam własny projekt dezyderatu, ale nie mogę jeszcze zamknąć dyskusji i poddać go pod głosowanie ani też przejść do głosowania nad pani wnioskiem. Byłoby to drastycznym złamaniem reguł" - powiedział i ogłosił przerwę w posiedzeniu.

Już w przerwie Pitera wyrażała oburzenie tą sytuacją. "To już drugi taki przypadek, że nie poddaje się pod głosowanie mojego wniosku" - mówiła.

Wcześniej Jezierski - prezentując znany już opinii publicznej raport - podkreślił, że ocena ogólna, jaką NIK wystawiła MON, MSZ, MSWiA, BOR i kancelarii premiera, jest negatywna w każdej z kontrolowanych jednostek - wszędzie wystąpiły mniejsze lub większe nieprawidłowości w przygotowywaniu lotów i wizyt VIP.

Te najpoważniejsze, według NIK, dotyczące 36. Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego, Sił Powietrznych i MON, stwarzały nawet możliwość zagrożenia życia - MON powinien był więc zaalarmować władze o złym stanie sprzętowym i kadrowym w Pułku. Wytknięto też błędy w organizacji ochrony VIP-ów przez BOR, MSWiA - nieprawidłowy nadzór nad BOR w tym zakresie, zaś MSZ i KPRM - nieprawidłowości w koordynacji przygotowań.

"Jeszcze w tym roku MON wdroży wszystkie zalecenia NIK i komisji ministra Jerzego Millera, wynikające z badania katastrofy smoleńskiej i zasad oraz procedur organizowania lotów VIP" - zapowiedział wiceminister Mroczek. Jednocześnie wyraził żal, że NIK nie zbadała tych kwestii w jeszcze szerszym zakresie czasowym - sięgającym 2003 r., gdy doszło do wypadku rządowego śmigłowca z premierem Leszkiem Millerem na pokładzie. "Ta awaria była pewnym sygnałem, aby zwrócić uwagę na pewne niepokojące zjawiska. Szkoda, że ten raport nie dotyczy okresu 2003-10" - powiedział.

Jezierski oświadczył w odpowiedzi na to, że NIK badał okres 2005-10, bo w tym czasie obowiązywało porozumienie między kancelariami Sejmu, Senatu, premiera i prezydenta z MON i 36. Specjalnym Pułkiem Lotnictwa Transportowego dotyczące organizacji lotów maszynami lotnictwa państwowego.

Według Jezierskiego z raportu wynika, że polskich funkcjonariuszy nie wpuszczono na rekonesans na lotnisko w Smoleńsku "w wyniku pewnego nieporozumienia między polskimi służbami przygotowującymi ten rekonesans".

W konkluzji Jezierski postuluje, aby kwestię organizacji lotów oraz to, kto jest odpowiedzialny za te operacje, uregulowała ustawa, a nie - jak obecnie - dokument stosunkowo niskiej rangi, jakim jest porozumienie między kancelariami Sejmu, Senatu, prezydenta i premiera.

W opinii posłów PiS połączenie przez NIK badania lotów VIP z lat 2005-10 ze szczególną sprawą tragicznego lotu do Smoleńska z 10 kwietnia 2010 r. było celowym zabiegiem, który "spłaszczył" ocenę odpowiedzialności za katastrofę. Jak podkreślał Antoni Macierewicz, NIK nie skierowała własnego zawiadomienia do prokuratury w tej sprawie.

Zdaniem Anny Fotygi (PiS) "ciężar odpowiedzialności za katastrofę smoleńską leży po stronie rządu". Jak przypomniała, ocenia to z punktu widzenia swego doświadczenia jako szefowej kancelarii prezydenta, ministra spraw zagranicznych oraz osoby zajmującej się polityką zagraniczną w kancelarii premiera Jerzego Buzka. Według niej "nie ma wątpliwości, że polski MSZ nie chciał, by wizyta prezydenta Kaczyńskiego w Katyniu doszła do skutku".

Jezierski odpowiadał, że sam zdecydował, iż kontrola nie będzie skoncentrowana na wyjaśnieniu wszystkich przyczyn katastrofy smoleńskiej, bo "NIK nie ma kompetencji ustawowych, aby takiej oceny dokonać". Dodał, że skoro prokuratura prowadzi już śledztwo w sprawie katastrofy smoleńskiej, a NIK przesyła im do akt swoje materiały i ocenę działań wszystkich osób, to nie ma konieczności składania własnych zawiadomień. "Mam wrażenie, że próbujecie państwo namówić mnie do wyważania drzwi już otwartych" - mówił prezes NIK.

"Rolą NIK było pokazanie całego systemu, a szczególnie tego, jakie w nim braki nie zapobiegły tej katastrofie. Ramy czasowe były standardowe, kontrola nie mogła wykroczyć poza te ramy. Dlatego uznałem, że kontrola powinna obejmować okres jednolitego stanu prawnego, czyli porozumienia między kancelariami ws. wykorzystywania transportu państwowego - a zawarto je pod koniec 2004 r., dlatego kontrola obejmowała okres 2005-10" - wyjaśnił Jezierski.

Odpowiadając posłom PiS na pytania, dlaczego NIK nie wysyłał własnych zawiadomień do prokuratury, Jezierski powiedział, że skoro obie prokuratury prowadzą śledztwo w sprawie katastrofy smoleńskiej, a NIK przesyła im swe materiały i ocenę działań wszystkich osób, to nie było konieczności składania własnych zawiadomień. "Mam wrażenie, że próbujecie państwo namówić mnie do wyważania drzwi już otwartych" - powiedział.