Adhortacja o "pasterzach owczarni" podpisana

Biskup ma być wzorem posłuszeństwa Bogu, przykładem ewangelicznego ubóstwa, służyć Kościołowi w czystości serca i wiary. Biskup, który pragnie być autentycznym świadkiem i sługą Ewangelii nadziei, musi stać się "vir pauper" [mężem ubogim - KAI], a Kościół uczynić "domem ubogich" - głosi adhortacja. Obszerny, blisko stustronicowy dokument jest owocem X Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, który odbywał się w Rzymie w dniach od 30 września do 27 października 2001 r. Prace synodalne wskazały na doktrynę dotyczącą episkopatu i posługę biskupów. Adhortacja "Pastores gregis" o "Biskupie słudze Ewangelii dla nadziei świata" przedstawia teologiczne rozumienie, kim jest biskup i jaką pełni posługę, zwracając szczególną uwagę na kolegialność episkopatu. W pełnieniu swej misji biskup nie może zapomnieć o własnej stałej formacji - głosi dokument podpisany przez Papieża w auli Pawła VI. Adhortacja zawiera analizę potrójnego wymiaru zadań pasterskich: posługi głoszenia, uświęcania, rządzenia. Papież zwraca uwagę na potrzebę duchowej formacji każdego z biskupów i zarysowuje przed nimi problemy współczesnego świata, którym powinni zaradzać. Dokument przypomina, że zebrani po przewodnictwem Biskupa Rzymu podczas obrad kontemplowali wizerunek "Jezusa Dobrego Pasterza", który stanowi wzór dla wszystkich pasterzy. Obrady Synodu były podsumowaniem wcześniejszych specjalnych zgromadzeń episkopatów różnych kontynentów. Papież podkreśla, że podstawowym zadaniem biskupa jest "głoszenie światu nadziei". Biskup "powinien wzbudzać ufność i uzasadniać wobec wszystkich nadzieję chrześcijańską". Pomocą służy mu "światło i pociecha Ewangelii". Jan Paweł II przywołuje także słowa św. Augustyna: "Bez względu na to, jacy jesteśmy, wasza nadzieja niech nie będzie złożona w nas: jeśli jesteśmy dobrzy, jesteśmy sługami; jeśli jesteśmy źli, jesteśmy sługami. Jeżeli jednak jesteśmy sługami dobrymi i wiernymi, wówczas naprawdę jesteśmy sługami". Chrystus, który dokonał wyboru Dwunastu spośród innych uczniów, uczynił to ze względu na szczególną misję, którą im powierzył. Misja ta "musi trwać aż do końca świata" - przypomina Jan Paweł II. Fundamentem posługi biskupiej jest cała Trójca Św. Biskupowi powierzone jest "miejsce Ojca Jezusa Chrystusa", a katedra biskupia, która "może być zajmowana jedynie przez biskupa", "przywołuje na pamięć ojcowską władzę Boga". Posługa pasterska biskupa ma być spełniana na wzór Chrystusa - Dobrego Pasterza. "Namaszczenie Duchem Świętym, czyniąc biskupa podobnym do Chrystusa, czyni go równocześnie zdolnym, by był żywym przedłużeniem Jego tajemnicy dla dobra Kościoła" - głosi dokument. Obowiazki biskupów są, na wzór Apostołów, sprawowane w sposób kolegialny. Kolegialność, nadaje uniwersalny wymiar posłudze biskupa, wypływa z sakramentu święceń biskupich i hierarchicznej komunii. Biskup "pozostaje zawsze ze swoimi braćmi w biskupstwie oraz z tym, którego Pan wybrał na Następcę Piotra". Poczucie kolegialności realizuje się m.in. przez Synody, Sobory, Konferencje Episkopatu, Kurię Rzymską, wizyty ad limina, współpracę misyjną. Adhortacja przypomina: "Kościół powszechny nie jest sumą Kościołów partykularnych ani ich federacją, ani też wynikiem ich komunii", gdyż wyprzedza ich utworzenie. Władza Kolegium biskupów "nie jest ustanowiona przez sumę władzy pojedynczych biskupów nad ich Kościołami partykularnymi; jest ona uprzednią rzeczywistością" i współistnieje z Kościołem powszechnym, który jest jednym, niepodzielnym podmiotem. Wybór do posługi biskupiej ma na celu misję głoszenia nauki Chrystusa. Całość posługi pasterskiej łączy trzy ściśle połączone ze sobą funkcje: nauczania, uświęcania i prowadzenia. Jan Paweł II przypomina, że biskup jak każdy inny chrześcijanin jest synem i członkiem Kościoła. Obdarzony godnością dziecka Bożego "wobec wiernych jest nauczycielem, uświęcającym i pasterzem, któremu powierzono działanie w imię i w osobie Chrystusa". Funkcja biskupa nie może być zacieśniona do czysto organizacyjnych zadań. Przemiana osoby biskupa, wynikająca ze święceń, winna być uzupełniona doskonaleniem w cnotach i naśladowaniem Chrystusa. Przez własną posługę biskup ma uświęcać innych, ale także i siebie. "Wymaga to od biskupa postawy służby, przepojonej siłą ducha, odwagą apostolską i ufnym zdaniu się na wewnętrzne działanie Ducha Świętego". Biskup winien dawać przykład "poprzez miłość, pokorę i prostotę życia, modlitwę, głęboką wiarę". Wiernie i gorliwie sprawować Eucharystię i Liturgię Godzin. Obok wielu innych wskazań adhortacja ukazuje, że powołanie do świętości w dzisiejszych czasach wymaga od biskupów szczególnego uwzględnienia rad ewangelicznych. Biskup ma być wzorem posłuszeństwa Bogu, przykładem ewangelicznego ubóstwa, służyć Kościołowi w czystości serca i wiary. W pełnieniu swej misji biskup nie może zapomnieć o własnej stałej formacji. Biskup, który pragnie być autentycznym świadkiem i sługą Ewangelii nadziei, musi stać się "vir pauper [mężem ubogim - KAI] a Kościół uczynić "domem ubogich". Dalsza część Adhortacji poświęcona jest omówieniu potrójnego wymiaru misji pasterskiej biskupów. Podkreśla, że mają być oni nauczycielami wiary i heroldami słowa. "Głoszenie Chrystusa stoi zawsze na pierwszym miejscu, biskup zaś jest pierwszym głosicielem Ewangelii słowem i świadectwem własnego życia". W tej posłudze biskupi są wspierani łaską Bożą, powinni być otwarci na znaki czasu i ludzkie potrzeby. Dokument zachęca także do współpracy z teologami i przypomina, że biskupi są prawdziwymi nauczycielami, którzy powinni "stanowczo bronić jedności i pełnego przekazu wiary". Papież jeszcze raz podkreśla znaczenie świadectwa życia nauczyciela. "Świadectwo życia staje się dla biskupa jakby nowym źródłem autorytetu, które dopełnia otrzymane podczas konsekracji źródło obiektywne. W ten sposób władzy towarzyszy wiarygodność. Obie są konieczne". Biskupi są "szafarzami łaski najwyższego kapłaństwa". Sprawują to zwłaszcza w szczególnych obrzędach im zarezerwowanych: w udzielaniu bierzmowania i sakramentu święceń, poświęcaniu kościołów, Mszy Krzyżma. Dokument dodaje sprawowanie liturgii w kościele katedralnym. Papież dzieli się własnym przykładem: "Ja sam, w sprawowaniu mojej posługi, pragnąłem nadać celebracjom liturgicznym pierwszeństwo, czy to w Rzymie, czy podczas moich podróży apostolskich na różnych kontynentach i pośród różnych narodów". Adhortacja wskazuje także na konieczność pogłębienia i umocnienia posługi sakramentu pokuty, za którą biskupi są odpowiedzialni. W rozdziale poświęconym władzy biskupiej przypomina, że ma ona służyć budowaniu ludu Bożego. Biskup zaś winien wykorzystywać swą władzę nie "w sposób biurokratyczny czy bezosobowy", ale jako uobecnienie "Chrystusa działającego w samym Kościele". Biskup ma "być dla" wiernych i "być z" nimi. Przy tej okazji dokument poświęca wiele miejsca odpowiedzialnej formacji przygotowujących się do kapłaństwa, trosce o powołania i opiece nad prezbiterami. Do ważnych zadań biskupów należy także troska o osoby konsekrowane, ruchy kościelne, rodziny, młodzież, pobożność ludową. Kolejna część adhortacji zwraca uwagę na umacnianie przez biskupów komunii całego Kościoła. "Każdy biskup związany jest równocześnie ze swoim Kościołem partykularnym i z Kościołem powszechnym. Biskup bowiem, który jest widoczną zasadą i fundamentem jedności we własnym Kościele partykularnym, stanowi również widoczną więź komunii kościelnej pomiędzy swoim Kościołem partykularnym a Kościołem powszechnym". Wobec pytań o większe uznanie dla zasady pomocniczości wobec Kościołów partykularnych, jakie pojawiły się podczas synodu, Papież podkreśla, że komunia jest najlepszym wzorem dla opisania posługi episkopatu. Natomiast "istnienie posługi Następcy Piotra wewnątrz każdego Kościoła partykularnego jest koniecznym wyrazem tego podstawowego wzajemnego przenikania się Kościoła powszechnego i Kościoła partykularnego". Dokument zawiera także teologiczne wyjaśnienie instytucji wizyty "ad limina Apostolorum", Synodu Biskupów, Konferencji Episkopatu, wschodniej instytucji Patriarchatu, organizacji Metropolii i innych form współpracy Kościołów partykularnych, wymieniając m.in. instytucję soborów partykularnych. Ostatni rozdział ukazuje panoramę bieżących spraw, które w dzisiejszym świecie stoją przed biskupami. Papież wymienia m.in. podział między bogatymi i biednymi, sprawy wojny i nienawiści, terroryzm. Biskup ma być "mostem otwartym na każdego człowieka", człowieka, który zmierza do Boga. Powinien to czynić także przez pracę na rzecz jedności chrześcijan, dialog międzyreligijny. Wobec niebezpieczeństw procesu globalizacji Jana Paweł II apeluje o "globalizację solidarności", która ma szanować godność osoby, umacniać miłość i chronić przed marginalizacją słabszych. Adhortacja zwraca także uwagę na palącą potrzebę obrony "kultury życia" wobec zagrożeń "cywilizacji śmierci" oraz ochronę rodziny i ludzkiej ekologii. W zakończeniu Jan Paweł II zachęca do wprowadzania w czyn "wyobraźni miłosierdzia". Przypomina, że "biskup nie jest bowiem nigdy sam: nie jest sam ani w Kościele powszechnym, ani też w swoim Kościele partykularnym" dzięki "miłości Bożej rozlanej w naszych sercach poprzez Ducha Świętego" i komunii Kościoła. Na koniec Jan Paweł II powierza wszystkie sprawy biskupów w ręce Maryi.