O. Luisier: Niech będą bardziej "wschodnie"

Okazją do wypowiedzi był trwający obecnie w tym Instytucie kongres upamiętniający 40. rocznicę uchwalenia przez Sobór Watykański II dekretu o katolickich Kościołach wschodnich "Orientalium Ecclesiarum". Pochodzący ze Szwajcarii rozmówca rozgłośni papieskiej podkreślił ponadto, że Kościoły te stanowią dziedzictwo Kościoła powszechnego i są równe w swojej godności Kościołowi łacińskiemu. O. Luisier przypomniał jednocześnie, że w 40 lat po ogłoszeniu soborowego dokumentu każdy wierny powinien mieć świadomość tego, że w Kościele katolickim istnieją w pełni uznawane i równoprawne inne ryty (obrządki), liturgie, wzorce dyscypliny kościelnej, będące nośnikami bogatego dziedzictwa duchowego. Różnic duchowości nie da się sprowadzić do zewnętrznego wymiaru liturgii, gdyż na Wschodzie jest ona rzeczywistością o wiele bardziej obecną w całym życiu wiernych niż na Zachodzie - przypomniał wicerektor Instytutu. Jego zdaniem, dokument soborowy ma również wymiar ekumeniczny, choć z drugiej strony wielu jego postanowień i zaleceń do dziś nie wprowadzono w życie, w znacznej mierze z winy przesadnego legalizmu rzymskiego. Charakteryzując "podwójną wierność" Kościołów wschodnich - w stosunku do Rzymu i własnych tradycji wschodnich (dziedzictwu bizantyńskiemu, antiocheńskiemu, tradycjom aleksandryjskiej, etiopskiej, ormiańskiej, językom arabskiemu, rumuńskiemu, słowiańskim itp.) - rozmówca Radia Watykańskiego uznał pojawiające się napięcia i konflikty za nie do uniknięcia. "Jeśli pozwolimy, by panowało miłosierdzie, możemy w jedności dawać świadectwo prawdziwej katolickości, czyli powszechności" - powiedział na zakończenie o. Philippe Luisier. Dekret o katolickich Kościołach wschodnich ogłoszono 21 listopada 1964. Za jego przyjęciem głosowało 2110 ojców soborowych, przeciw było 39. Zanim do tego doszło, projekt dokumentu był przedmiotem długich i burzliwych dyskusji, przy czym pierwszą jego wersję, zatytułowaną "De Ecclesiae unitate «Ut omnes unum sint»", przedstawiono pod obrady już na I sesji Soboru 26 listopada 1962. Po kilku dniach debat odrzucono ją, a Komisja ds. Kościołów Wschodnich Vaticanum II przygotowała w okresie między I a II sesją nowy schemat "De Ecclesiis Orientalibus", rozesłany następnie do Kościołów lokalnych, aby wyrazili o nim swe poglądy. Po uwzględnieniu nadesłanych uwag i kilku dalszych poprawek nowy tekst przedstawiono pod obrady na III sesji Soboru a 21 listopada 1964 ojcowie soborowi przegłosowali uzgodniony tekst, po czym zatwierdził go Paweł VI. Dokument składa się ze Wstępu, 6 części i Zakończenia - łącznie z 30 punktów (numerów). Utożsamia on poszczególne Kościoły wschodnie z ich obrządkami (a więc np. Kościół melchicki to Kościół katolicki obrządku melchickiego) oraz uwzględnia właściwą im dyscyplinę kościelną i dziedzictwo duchowe. Obowiązujący od 1991 pierwszy w historii Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich zastąpił użyte w Dekrecie określenie "Kościół partykularny" terminem "Kościół sui iuris", aby jeszcze bardziej podkreślić samodzielność tych Kościołów i ich równoprawność wobec Kościoła łacińskiego. Obecnie w łączności z Rzymem pozostają 22 takie Kościoły wschodnie, należące do jednej z pięciu tradycji liturgicznych: aleksandryjskiej, antiocheńskiej, ormiańskiej, chaldejskiej (syryjsko-wschodniej) i bizantyńskiej (konstantynopolskiej).