Nową religią staje się medycyna

Hospicja nie są instytucjami jednolitymi, o czym świadczy przykład Holandii, gdzie długo ich nie akceptowano z uwagi na istniejącą tam silną sieć domów opieki. Jednak - jak wyjaśniał profesor od lat 70. związany z ruchem hospicyjnym - gdy do głosu doszło tam przekonanie, wyrażone następnie w permisywnym prawie, że eutanazja może być jedyną realną alternatywą dla cierpienia człowieka nieuleczalnie chorego, hospicja zaczęły powstawać. - Niektóre z laickich hospicjów holenderskich początkowo akceptowały eutanazję jako możliwość, ale później zmieniły tę zasadę, ponieważ nie pasowała do atmosfery i duchowości hospicjum - wskazał prof. Zylicz. Czy pacjent terminalnie chory ma prawo znać diagnozę? Kiedy powinien ją poznać? Jak i jakie informacje lekarz powinien mu przekazać? - nad tym istotnym z praktycznego punktu widzenia zagadnieniem zastanawiali się uczestnicy sympozjum. Według przewodniczącego Papieskiej Akademii Życia ks. abp. Eliego Sgreccii, przekazywanie takich informacji powinno się odbywać z poszanowaniem złożonej sytuacji osoby doświadczającej cierpienia. Trzeba m.in. brać pod uwagę stopień, w jakim sumienie chorego jest zdolne do przyjęcia takiego komunikatu w sposób pozytywny, prowadzący do osiągnięcia pokoju w odniesieniu do bólu i śmierci. W kulturze współczesnej, charakteryzowanej przez socjologów religii jako przenikniętej swoistym "tabu" śmierci, "ukrywaniem" jej obecności, tanatofobią, nacisk kładziony jest na zdrowie, produktywność i organizację czasu wolnego - argumentował arcybiskup. W konsekwencji swoiste odrzucenie śmierci można też zauważyć w praktyce medycznej, gdzie wyraża się ono w tendencji do "uprzedmiotowienia choroby". Jednym z rezultatów jest fakt, że śmierć, uważana wcześniej w obszarze medycyny za wydarzenie naturalne, zaczęła być postrzegana jako "upadek", "ograniczenie" i "porażka". Te czynniki utrudniają komunikację z pacjentem. Przede wszystkim trzeba uznać, że "umieranie jest aktem ludzkim, bardziej osobistym od każdego innego". Osoba umierająca wymaga szczególnego pocieszenia przez pokazanie pozytywnego znaczenia życia, które się dopełnia. Przewodniczący PAŻ przytoczył opinię Alberto Caturellieoga, który zauważa, że nie wystarczy mówić o śmierci jako o fakcie, ale trzeba mówić o niej właśnie jako o ludzkim akcie. Odnosząc się do trzech modeli komunikacji z pacjentem w przekazywaniu diagnozy i rokowań, ks. abp Elio Sgreccia wskazał, że pierwszy, patriarchalny w swej istocie, zakłada całkowite zamknięcie, drugi - całkowitą otwartość (mówienie pacjentowi wszystkiego), i jest wreszcie model zindywidualizowanej otwartości (co do tego, że jest on optymalny, panuje największa zgodność, z tym że wymaga on najwięcej czasu i zaangażowania, gruntownego rozeznania powagi sytuacji chorego). W tym ostatnim modelu lekarz, pozostając z pacjentem w relacji zaufania, nie musi komunikować mu wszystkiego, co wie, ale to, co jest dla niego istotne. Nie ma tu miejsca na kłamstwa ani drastyczne formy przekazu; zawsze trzeba zostawić człowiekowi nadzieję. Ważne też, aby wybrać najwłaściwszy czas, gdy chory jest gotowy na przyjęcie trudnej informacji. Lekarz zawsze musi brać pod uwagę bardzo wiele czynników, np. w przypadku pacjentów z chorobami nowotworowymi przekazanie diagnozy jest bardzo pilne. Przytoczone przez księdza arcybiskupa badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych pokazały, że lekarze, którzy posługiwali się stylem komunikacji charakteryzującym się przyjaźnią, szczerością, empatią i aktywnym słuchaniem, obserwowali bardziej pozytywne rezultaty przeprowadzanych procedur. Najwięcej pozwów przeciw lekarzom w tym kraju - 85 proc. - motywowanych jest zaś brakiem przekazania prawdy po postawieniu diagnozy.