Nową religią staje się medycyna

- Nawet w Wielkiej Brytanii, kolebce opieki paliatywnej i medycyny paliatywnej, ta koncepcja wciąż nie jest dobrze zintegrowana z innymi specjalizacjami i często bywa postrzegana jako "specjalność Kopciuszka". Dylemat polega z jednej strony na tym, żeby doprowadzić do jej integracji z głównym nurtem medycyny, z drugiej - nie zatracić wyjątkowego charakteru tej specjalizacji - tłumaczy prof. Zylicz. W wystąpieniu podczas Międzynarodowego Kongresu Papieskiej Akademii Życia "Przy osobie nieuleczalnie chorej i umierającej" prof. Zylicz, pracujący obecnie w Wielkiej Brytanii, a przez wiele lat dyrektor medyczny w holenderskim hospicjum Rozenheuvel pod Arnhem i - w latach 2002-2007 - kierownik Katedry i Zakładu Opieki Paliatywnej na Collegium Medicum w Bydgoszczy (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), zauważył, że mimo dynamicznego rozwoju medycyny paliatywnej tylko w trzech państwach europejskich uznana ona została za specjalizację medyczną. Jak zaznaczył prof. Zylicz, w "świecie rozwiniętym", poddanym procesom sekularyzacji, z lęku przed śmiercią i umieraniem ludzie stopniowo tracą wiarę w Boga i sens cierpienia. A nową religią staje się medycyna. Ogromne środki przeznaczane są na najnowsze terapie, ale trzeba sobie zdawać sprawę z faktu, że choć są bardzo obiecujące, to często nie leczą. Większość chorób śmiertelnych nadal jest diagnozowana w ich zaawansowanej fazie, a np. typy nowotworów, które medycyna potrafi zwalczyć, nie zmieniły się od blisko 30 lat. Z etycznego punktu widzenia te nowe terapie, których pozytywnych skutków nie udowodniono, nie są obowiązkowe ani dla lekarza, ani dla pacjenta, uważa się je za środki opcjonalne i nadzwyczajne. - W rzeczywistości wydajemy tak dużo pieniędzy na "opcjonalne" terapie, że nie mamy wystarczająco dużo (albo raczej: nie chcemy wydać wystarczająco dużo), aby zapewnić tym samym ludziom podstawową opiekę. Nawet w państwach najbogatszych długoterminową opiekę często cechuje niska jakość, związana z kwestią nieodpowiedniego wyposażenia i nieadekwatnie wyszkolonych pracowników - diagnozował profesor. - Lekarze dobrze wiedzą, jak przepisać zastrzyk wart tysiące funtów, ale często nie są odpowiednio przygotowani do opieki nad osobami terminalnie chorymi, na przykład ze złożonymi potrzebami fizycznymi i psychospołecznymi - dodał. A jeśli zwyczajna terapia nie jest możliwa, trzeba zapewnić pacjentowi w ostatniej fazie życia możliwy komfort poprzez złagodzenie objawów choroby i stworzenie duchowej przestrzeni dla przygotowania się do śmierci. Profesor Zylicz przywołał słowa umierającego onkologa Dana Frimmera, który powiedział dziennikarzowi z "Timesa": "Nie możesz umrzeć wyleczonym, ale możesz umrzeć uzdrowionym". Ten proces jest ważny - podkreślał Zylicz - nie tylko dla pacjenta, ale także dla jego najbliższych i tych, którzy mu w tym czasie pomagają. O ile opieka paliatywna świadczona jest w domach pacjentów, to medycyna paliatywna jest praktykowana w specjalistycznych placówkach, takich jak hospicja czy oddziały szpitalne, gdzie chorzy mogą otrzymać pomoc medyczną, społeczną i pielęgniarską. Stąd teza wystąpienia, że hospicjum było odpowiedzią na wiele problemów zdehumanizowanej współczesnej medycyny. Pierwsze po II wojnie światowej hospicjum założyła Cicely Saunders w Londynie, integrując opiekę medyczną z psychologicznymi, społecznymi i duchowymi potrzebami pacjentów. Właśnie to holistyczne ujęcie, nastawienie na ścisłą współpracę specjalistów różnych dziedzin, stało się najsilniejszym punktem medycyny paliatywnej.