Na co zwrócić uwagę w meczecie

Pierwsze meczety miały kształt dziedzińców. W miarę upływu czasu stawiano stałe konstrukcje. Na podbitych terenach muzułmanie przemieniali na meczety istniejące już świątynie i kościoły. Dotyczy to zarówno pogańskich, jak i chrześcijańskich miejsc kultu. Słynnymi przykładami są: meczet Umajjadów w Damaszku, który powstał na początku VIII w. w wyniku przejęcia przez muzułmanów kościoła św. Jana Chrzciciela oraz – będąca obecnie muzeum – Hagia Sofia w Stambule. (Warto pamiętać, że wykorzystywanie istniejących budowli sakralnych na inne nie jest cechą występującą wyłącznie w islamie. Przykładem transformacji meczetu na kościół katolicki jest katedra w Kordobie). W historii islamu wiele jest przykładów wykorzystania lokalnych stylów architektonicznych. Już na przełomie VII i VIII w. na podbitych przez muzułmanów terenach bizantyjskich wzorem konstrukcji meczetów były bazyliki chrześcijańskie. Stąd bierze się na przykład występująca w tzw. „meczecie umajjadzkim” charakterystyczna forma kopuły. Natomiast meczety wznoszone w Chinach przypominają pagody, zaś w Mali i innych częściach Afryki spotyka się meczety budowane z gliny. Wpływ lokalnej tradycji architektonicznej wykazują także tatarskie meczety w Kruszynianach i Bohonikach na Podlasiu, które wyglądają jak kaplice. Mimo istniejących różnic, wszystkie meczety – zarówno te okazałe, jak i te małe oraz proste sale modlitw – posiadają kilka elementów wspólnych. Podstawowym jest mihrab, czyli znajdująca się w ścianie meczetu nisza. Jej zadaniem jest wskazanie muzułmanom kierunku na Mekkę. Przestrzeganie tego kierunku, tzw. kibli jest jednym z warunków ważności modlitwy. Początkowo muzułmanie podczas rytualnych modłów zwróceni byli w stronę Jerozolimy, ale w Medynie Mahomet zdecydował, że punktem odniesienia stała się Kaaba w Mekce. Wspomniana nisza jest miejscem w szczególny sposób wyeksponowanym. Często bogato zdobiona inskrypcjami, dekoracją mozaikową i stiukową, a wielu przypadkach małymi kolumienkami połączonymi łukiem. Jednak nie wszystkie meczety posiadają mihrab. Tam gdzie go brak, miejsce to wyróżnione jest w inny sposób, na przykład płytkami ceramicznymi. Obok mihrabu stoi – zwłaszcza w „meczetach piątkowych” – kazalnica (minbar), z której kaznodzieja zwraca się do uczestników modlitw, wygłaszając tzw. chutbę. W głównej części meczetu, a więc w sali modlitw może znajdować się pulpit na Koran oraz podium dla recytującego. Przebywając w meczecie, muzułmanie mają do dyspozycji liczne kopie Koranu. Najczęściej na podłodze leżą dywany. Mimo iż zwyczaj używania dywanu do modlitwy został w islamie wprowadzony nieco później, znana była jednak wśród jego wyznawców praktyka zachowania czystości miejsca przez korzystanie z mat i liści palmowych. Ponieważ Mahomet zwykł podczas modlitw używać kadzidła, wielu muzułmanów – naśladując swego proroka – stosuje je również współcześnie.