Abp Gądecki: Jesteśmy by leczyć rany

To oznacza, że 59 punktów zostało przyjętych. Jakie są główne linie tego dokumentu?

Dokument ten jest prosty, skondensowany i to jest jego mocną stroną. Składa się z trzech części. 

Pierwsza część jest poświęcona analizie status quo, czyli analizie aktualnej sytuacji małżeństw i rodzin na całym świecie. Nie jest to relacja z tego czy innego kraju, takiej czy innej grupy lub stowarzyszenia, ale relacja usiłująca oddać sytuację, jaka panuje we wszystkich krajach, przez co nabiera dość ogólnego charakteru. Dotyczy to zarówno spraw pozytywnych, jak i negatywnych. 

Ten rozdział jest stosunkowo krótki i sprowadzony do niewielu punktów. Przedstawia on najpierw kontekst społeczno-kulturowy (osamotnienie, niemożność spokojnego przeżywania małżeństwa w konfrontacji z trudną sytuacją społeczno-ekonomiczną). Mowa również o wykorzystywaniu seksualnym, przemocy, migracjach, pornografii, prostytucji, o upadku demograficznym i biotechnologiach. Dalej mówi o odpowiedzialności państwa za wspieranie rodzin na płaszczyźnie legislacyjnej. O znaczeniu życia emocjonalnego oraz o wyzwaniach, jakie stoją w tym względzie przed duszpasterstwem. 

Kolejna część ukazuje dobrą nowinę o rodzinie…

Druga część dokumentu została najbardziej przepracowana, ponieważ pierwotnie nie zawierała Ewangelii rodziny, czyli nie przedstawiała tego, jak powinien wyglądać ideał chciany przez Chrystusa. Przepracowano tę część w sposób zasadniczy i w rezultacie został zredagowany tekst satysfakcjonujący. Znajdujemy w nim przedstawienie porządku stworzenia i odkupienia. Mowa o Bogu, który leczy i przemienia serca poprzez łaskę. 

Oprócz Ewangelii odwołano się tym razem do Magisterium Kościoła. Pojawiło się odniesienie do „Gaudium et spes”, do „Humanae vitae” bł. Papieża Pawła VI, do św. Jana Pawła II i jego „Familiaris consortio”, także do jego katechez i Listu do rodzin „Gratissimum sane”. Dalej odniesiono się do Benedykta XVI („Deus Caritas est” i „Veritas in caritate”), a także do Ojca Świętego Franciszka („Lumen fidei”). Tak Pismo Święte, jak i dokumenty Magisterium Kościoła wspólnie podkreślają, że małżeństwo i rodzina są przede wszystkim wzajemnym darem, darem całkowitym, gdzie Pan Bóg konsekruje miłość małżonków, ofiarując im jednocześnie pomoc w zachowaniu wierności. Za przykład postawiono Rodzinę z Nazaretu. 

Nowy wymiar duszpasterstwa rodzin polegałby na zwróceniu uwagi na sprawę małżeństw cywilnych między mężczyznami a kobietami, na małżeństwa tradycyjne i kohabitacje. Kiedy związki te osiągają znaczną stabilność poprzez więź publiczną, kiedy charakteryzują się głębokim uczuciem, odpowiedzialnością w odniesieniu do potomstwa, zdolnością do przezwyciężania prób, wówczas należy im towarzyszyć w rozwoju ku sakramentowi małżeństwa. 

Ważną część dokumentu stanowią też wyzwania duszpasterskie.

Trzecia część dokumentu dotyczy perspektyw duszpasterskich. Mowa tu o głoszeniu Ewangelii rodzinom dzisiaj w różnych kontekstach, zwłaszcza w tych najbardziej pilnych. O ewangelizacji, prymacie łaski i nawróceniu misyjnym, a jednocześnie o kryzysie wiary i silnej wierze, która nie poddaje się presjom kulturowym. Ponadto traktuje o potrzebie zmiany języka, odwołania się do Pisma Świętego oraz o odnowieniu praktyki pastoralnej. Zwraca uwagę na konieczność radykalnej odnowy praktyki duszpasterskiej, przezwyciężającej spojrzenie indywidualistyczne. Podkreśla potrzebę odnowy formacji kapłanów, diakonów, katechetów i innych pracowników duszpasterskich oraz większe zaangażowanie samych rodzin.

Gdy idzie o narzeczonych, dokument wskazuje na wagę cnót i kładzie nacisk na wzrost cnoty czystości, która stanowi dobre przygotowanie do małżeństwa. Dalej wskazuje na potrzebę większego zaangażowania się całej wspólnoty w pracę duszpasterską, w szczególności na świadectwo samych rodzin, które winny wspierać tych, którzy są słabi. Omawia w tym względzie rolę parafii, stowarzyszeń, ruchów kościelnych, nowych wspólnot. Podkreśla też znaczenie duchowości rodziny, modlitwy i uczestnictwa w niedzielnej Eucharystii, zachęcając pary do regularnego spotykania się w celu krzewienia rozwoju życia duchowego i solidarności w konkretnych potrzebach życiowych. Wspomina, że liturgie, nabożeństwa i Eucharystie sprawowane dla rodzin, zwłaszcza w rocznicę ślubu, mają istotne znaczenie dla promowania ewangelizacji przez rodzinę.

Wskazuje na potrzebę dialogu pastoralnego z ludźmi żyjącymi w związkach cywilnych czy konkubinatach, z tymi, którzy żyją ad experimentum, lub z małżeństwami tradycyjnymi. Potrzebna jest troska o rodziny zranione (żyjące w separacji, rozwiedzeni, którzy nie zawarli nowych związków, rozwiedzeni w nowych związkach, rodziny z jednym rodzicem). Ważne jest nawiązanie dialogu duszpasterskiego z takimi osobami, aby poznać elementy ich życia, które mogą prowadzić do większego otwarcia na Ewangelię małżeństwa w całej jej pełni. 

Nowa wrażliwość dzisiejszego duszpasterstwa polegać ma na wydobyciu elementów pozytywnych, obecnych w małżeństwach cywilnych i – zachowując należne rozróżnienie – w konkubinatach. Potwierdzając jasno przesłanie chrześcijańskie, należy wskazywać także na konstruktywne elementy tych sytuacji, które nie odpowiadają mu jeszcze albo już nie odpowiadają. Mówi także o konieczności przygotowania nowych, pastoralnych dróg, które by towarzyszyły rodzinom rozbitym. 

W sposób szczególny odnoszą się do tych sytuacji słowa Papieża Franciszka: „Kościół będzie musiał wprowadzić swoich członków – kapłanów, zakonników i świeckich – do tej »sztuki towarzyszenia«, aby wszyscy nauczyli się zawsze zdejmować sandały wobec świętej ziemi drugiego (por. Wj 3,5)”.

Na końcu został poruszony temat procedur stwierdzania nieważności małżeństwa, które miałoby mieć przyspieszony rytm. Usprawnienie procedury, oprócz przygotowania dostatecznej liczby odpowiednich pracowników, duchownych i świeckich, poświęcających się temu pierwszoplanowo, wymaga podkreślenia odpowiedzialności biskupa diecezjalnego, który w swej diecezji mógłby powierzyć odpowiednio przygotowanym konsultantom zadanie bezpłatnego doradzania stronom w sprawach ważności ich małżeństwa. Tego rodzaju funkcja może być wypełniana przez urząd lub wykwalifikowane osoby (por. „Dignitas connubii”, art. 113,1).

Osoby rozwiedzione, które jednak nie zawarły nowego związku małżeńskiego, będące często świadkami wierności małżeńskiej, zachęca się do przyjmowania Komunii Świętej, która wspiera je w ich stanie. Parafia i duszpasterze winni towarzyszyć tym osobom troską, zwłaszcza wtedy, gdy mają dzieci lub są w trudnej sytuacji ubóstwa.