Udzielamy wybaczenia i prosimy o nie...

  Karol Białkowski /Foto Gość "W tym jak najbardziej chrześcijańskim ale i bardzo ludzkim duchu wyciągamy do Was, siedzących tu na ławach kończącego się soboru, nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie. A jeśli Wy - biskupi niemieccy i Ojcowie Soboru po bratersku wyciągnięte ręce ujmiecie, to wtedy dopiero będziemy mogli ze spokojnym sumieniem obchodzić nasze Millennium w sposób całkowicie chrześcijański". Pierwszy etap obchodów 50. rocznicy listu biskupów polskich do niemieckich rozpoczął się w Watykanie 23 października w Muzeach Watykańskich wystawą pt. "Przebaczenie i pojednanie. Kardynał Kominek, nieznany ojciec Europy". W poniedziałek 26 października w kolegium niemieckim Campo Santo Teutonico w Watykanie polscy i niemieccy biskupi odprawili Eucharystię Pojednania. Następnie w Istituto Maria Santissima Bambina odbyła się "Konferencja o pojednaniu" pod patronatem kard. Gianfranco Ravasiego, przewodniczącego Papieskiej Rady Kultury i ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej Piotra Nowiny-Konopki. Jednym z prelegentów był prof. Klaus Ziemer, były dyrektor Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie.

W Polsce 18 listopada, a więc dokładnie w 50. rocznicę przekazania listu polskich biskupów współbraciom z Niemiec, we Wrocławiu i Berlinie zostanie otwarta okolicznościowa wystawa. Główne, ogólnopolskie obchody rocznicy listu odbędą się 22 listopada na Jasnej Górze. Uroczystą, rocznicową Mszę św. w intencji pojednania i pokoju w świecie odprawią wspólnie biskupi Polski i Niemiec. Tego samego dnia zaplanowano publikację wspólnego oświadczenia biskupów polskich i niemieckich. Także na Jasnej Górze odbędzie się panel dyskusyjny wokół wydarzenia sprzed 50 laty a na zakończenie – braterskie spotkanie przedstawicieli obydwu Episkopatów.

Historyczne słowa

Przed 50. laty, 18 listopada 1965 r., biskupi polscy obecni na II Soborze Watykańskim wystosowali listy do episkopatów 56 krajów z zaproszeniem do udziału w obchodach 1000-lecia Chrztu Polski. W liście podpisanym przez 36 biskupów polskich znajdują się znamienne słowa przebaczenia Niemcom i prośba o podobny gest wobec Polaków.

Słynny fragment listu polskich biskupów brzmi: "W tym jak najbardziej chrześcijańskim ale i bardzo ludzkim duchu wyciągamy do Was, siedzących tu na ławach kończącego się soboru, nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie. A jeśli Wy - biskupi niemieccy i Ojcowie Soboru po bratersku wyciągnięte ręce ujmiecie, to wtedy dopiero będziemy mogli ze spokojnym sumieniem obchodzić nasze Millennium w sposób całkowicie chrześcijański".

Kilkanaście dni później treść listu ujawniła w Niemczech katolicka agencja informacyjna KNA. Do dziś nie wiadomo, czy stało się to na polecenie episkopatu, czy też przez niedyskrecję. Biskupi niemieccy odpowiedzieli 5 grudnia 1965 r. "Wiele okropności doznał polski naród od Niemców i w imieniu niemieckiego narodu. Wiemy, że dźwigać musimy skutki wojny, ciężkie również dla naszego kraju (...) Jesteśmy wdzięczni za to, że w obliczu milionowych ofiar polskich owych czasów pamięta się o tych Niemcach, którzy opierali się demonowi i w wielu wypadkach oddawali za to swoje życie (...) Tak więc i my prosimy o zapomnienie, więcej, prosimy o przebaczenie. Zapomnienie jest sprawą ludzką, natomiast prośba o przebaczenie jest apelem skierowanym do tego, który doznał krzywdy, by spojrzał na tę krzywdę miłosiernym okiem Boga i wyraził zgodę na nowy początek. (...) Z braterskim szacunkiem przyjmujemy wyciągnięte dłonie" - pisali biskupi niemieccy.

Komunistyczna histeria

Opinia publiczna w Polsce została poinformowana o wymianie listów dopiero 10 grudnia, nazajutrz po powrocie biskupów z Rzymu. Jakie były przyczyny tego długiego milczenia? Istnieje na ten temat wiele spekulacji. W tym czasie przypadła bowiem podróż do Moskwy Zenona Kliszki, członka Biura Politycznego i zaufanego I sekretarza KC, Władysława Gomułki. Odbyła się tam ponoć konsultacja w sprawie orędzia. Korespondentka "Frankfurter Allgemeine Zeitung" pisała z Warszawy 14 grudnia: "Nawet jeśli konsultowano tę sprawę z Moskwą, to jednak odpowiedź Warszawy należy oceniać jako suwerenną decyzję jej własnej polityki. Antypatia Gomułki wobec księdza Prymasa połączona z szansą zdyskredytowania Kościoła w oczach opinii publicznej i zmniejszenia jego wpływów w społeczeństwie rozpoczęła kampanię walki z Kościołem".