Dziś Światowy Dzień AIDS

Jak szacuje UNAIDS (Wspólny Program Narodów Zjednoczonych ds. HIV/AIDS) na świecie HIV zakaziło się ok. 68 mln osób. Obecnie z wirusem żyje ok. 33 milionów ludzi.

Od 1985 r. - który uznawany jest za początek epidemii w Polsce - w naszym kraju wykryto 12 579 zakażeń HIV, stwierdzono 2289 zachorowań na AIDS, a 1019 chorych zmarło.

Jak przekonuje dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS, Anna Marzec-Bogusławska, Polska jest krajem o stabilnej sytuacji epidemiologicznej. "Ale tak wygląda sytuacja na dziś. Natomiast musimy pamiętać, że mamy bardzo dużo zagrożeń ze strony naszych sąsiadów, dlatego że zarówno Ukraina - ok. pół miliona osób zakażonych, jak i Federacja Rosyjska - ok. 2 mln osób zakażonych, mają problem z tą epidemią. Więc musimy być bardzo czujni, musimy kontynuować działania polegające na edukacji społeczeństwa, a nawet nasilać" - podkreśla.

Na koniec 2007 r. w Europie Zachodniej i Środkowej żyło ok. 800 tys. osób zakażonych HIV i chorych na AIDS. Liczba zakażeń HIV pomiędzy rokiem 2000 a 2007 podwoiła się. W roku 2000 wskaźnik zakażeń HIV wynosił 39 na milion mieszkańców, a w roku 2007 było to 75 zakażeń na milion mieszkańców.

Epidemia HIV w Europie ma charakter niejednorodny i nawet w sąsiadujących z Polską państwach przybiera różne formy. W Europie Środkowej i Skandynawii pozostaje na stałym poziomie, a do nowych zakażeń dochodzi tam najczęściej poprzez kontakty seksualne. Z kolei w Europie Wschodniej, głównie na terytorium Federacji Rosyjskiej, na Ukrainie i w Państwach Bałtyckich, obserwuje się lawinowy wzrost zakażeń HIV i umieralności na AIDS, głównie w populacji biorącej narkotyki dożylne. Krajowe Centrum ds. AIDS alarmuje, że sytuacja w tych państwach przybrała zatrważające rozmiary, zbliżone swoją wielkością do rozmiarów epidemii w krajach afrykańskich.

W r. 2008 najwyższe w Europie wskaźniki zakażeń miały Estonia, Ukraina, Portugalia i Mołdawia. Wysokie wskaźniki zakażeń odnotowano także na Łotwie, w Kazachstanie, Uzbekistanie, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii.

Zdaniem ekspertów niepokojący jest duży wzrost liczby zakażeń w populacji mężczyzn utrzymujących stosunki seksualne z mężczyznami (MSM). W krajach europejskich największy, 39-procentowy odsetek nowych przypadków zakażeń HIV zanotowano właśnie w tej grupie.

Wspólną cechą epidemii na wszystkich kontynentach i we wszystkich krajach jest fakt, iż zakażenia HIV dotykają głównie osób młodych. Ponad połowa osób zakażających się HIV na świecie jest między 15. a 24. rokiem życia. Polska nie stanowi tu wyjątku, 8 proc. wszystkich zakażeń wykryto u osób poniżej 20. roku życia, zaś 48 proc. wszystkich zakażeń HIV dotknęło osoby między 20. a 29. rokiem życia. Najliczniejsza grupą (ok. 75 proc.) wśród zakażonych HIV i chorych na AIDS w Polsce stanowią osoby w wieku produkcyjnym (20-49 lat)

Statystycznie każdego dnia prawie trzy osoby w naszym kraju dowiadują się o fakcie zakażenia HIV. Są to zazwyczaj zakażenia, których można by uniknąć, stosując odpowiednią profilaktykę.

"W Polsce obecnie nie mówimy w ogóle o grupach ryzyka. Mówimy o ryzykownych zachowaniach. Wiemy, w jaki sposób przenosi się zakażenie - jest to droga kontaktów seksualnych, droga stosowania dożylnych narkotyków, ale także innych środków psychoaktywnych, także nadużywania alkoholu - to są wszystko środki, które modyfikują ludzkie zachowania, że zachowujemy się w sposób, w jaki na trzeźwo nigdy byśmy się nie zachowali. No i oczywiście zakażenia wertykalne, czyli zakażenie dziecka przez zakażoną matkę" - wylicza Marzec-Bogusławska.

Jak informuje, 37 proc. wykrytych w zeszłym roku w Polsce zakażeń było konsekwencją kontaktów seksualnych pomiędzy mężczyznami, a 27 proc. - kontaktów seksualnych heteroseksualnych.

Szacunkowe dane epidemiologiczne w Polsce wskazują, że liczba osób zakażonych HIV jest co najmniej ponad dwa razy wyższa od liczby potwierdzonych i wykrytych zakażeń HIV, czyli około 20 tys. osób nie wie o swoim zakażeniu. Polska w porównaniu z innymi krajami europejskimi wykazuje najwyższy, ponad 50-procentowy odsetek osób nieświadomych swojego zakażenia. Szacuje się, że 30 proc. zakażonych HIV mieszkańców UE nie wie o swoim zakażeniu, w Czechach odsetek nieświadomych wynosi 20-25 proc., w Danii - 15-20 proc., w Francji - ok. 30 proc., we Włoszech - ok. 25 proc. na Łotwie - ok. 50 proc., w Holandii - 40 proc., w Szwecji - 12-20 proc.

Zdaniem ekspertów w Polsce liczba badań w kierunku HIV, choć z roku na rok coraz większa, jest wciąż za mała. Zachęcają, by osoby, które miały w przeszłości ryzykowne zachowania, zrobiły test. Przekonują, że wcześnie podjęte leczenie jest bardziej efektywne. Testy zalecane są również dla kobiet w ciąży, ponieważ matka, która wie o swoim zakażeniu HIV, ma niemal 100-procentową szansę, by urodzić zdrowe dziecko.

Bezpłatnie i anonimowo testy na obecność wirusa HIV, połączone z indywidualnym poradnictwem przed testem i po nim, można wykonać w punktach konsultacyjno-diagnostycznych (PKD), których obecnie w Polsce funkcjonuje 28.

Zakażenia wirusem HIV stanowią wciąż duże wyzwanie dla zdrowia publicznego w Europie. Wśród przyczyn tej sytuacji Krajowe Centrum ds. AIDS wymienia m.in. stały wzrost liczby zakażeń HIV, wieloaspektowość problematyki związanej z epidemią (generuje wiele negatywnych następstw dla innych dziedzin gospodarki, dlatego uznawany jest za problem ekonomiczny, polityczny, społeczny), brak szczepionki, feminizacja epidemii (ponad połowa osób zakażających się HIV to kobiety), wysokie koszty leczenia, współistnienie zakażenia HIV z HCV, HBV i gruźlicą, niewystarczająca profilaktyka, migracje (problem dotyczy w szczególności krajów Europy Zachodniej).

Symbolem solidarności z osobami żyjącymi z HIV i AIDS, ich rodzinami i przyjaciółmi jest czerwona kokardka. Ma kształt odwróconego V, ponieważ jeszcze nie odniesiono zwycięstwa nad epidemią HIV i AIDS.

Co roku w Światowy Dzień AIDS, Krajowe Centrum ds. AIDS, agenda ministra zdrowia, oraz organizacje pozarządowe prowadzą akcje profilaktyczne oraz propagują ideę bezpłatnego i anonimowego testowania w kierunku HIV. "Test na HIV. Test na odpowiedzialność" to hasło tegorocznych obchodów.