Zmiany w prawie od nowego roku

Na mocy nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, uchwalonej przez Sejm w styczniu 2009 r., zacznie funkcjonować elektroniczne postępowanie upominawcze, czyli tzw. e-sąd. Celem zmian jest odciążenie sądów od rozpatrywania tysięcy spraw, które nie wymagają przeprowadzenia postępowania dowodowego. E-sąd będzie rozstrzygał najprostsze pozwy o zapłatę w trybie upominawczym. Wszystkie pozwy skierowane drogą elektroniczną rozpatrywał będzie jeden z wydziałów lubelskiego sądu rejonowego. Osoba wnosząca pozew będzie się musiała zalogować na specjalnej stronie internetowej i uiścić przekazem elektronicznym opłatę sądową. Strona ta pod adresem www.e-sad.gov.pl ma być dostępna od 1 stycznia.

Od Nowego Roku ok. 41 tys. oficerów służb specjalnych PRL oraz dziewięciu członków Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, w tym gen. Wojciech Jaruzelski, zacznie dostawać niższe emerytury. Stanie się tak na mocy ustawy ze stycznia 2009 r. obniżającej uprzywilejowane świadczenia - wyższe niż zwykłych emerytów. Od decyzji o obniżce można się odwołać do sądu. Ustawę 13 stycznia zbada Trybunał Konstytucyjny na wniosek Lewicy, według której wprowadzono zbiorową odpowiedzialność funkcjonariuszy służb PRL.

Od początku 2010 r. urlop macierzyński będzie dłuższy i złożony z dwóch części - 20 tygodni podstawowego urlopu i dodatkowego, udzielanego na wniosek pracownika. W 2010 r. i w 2011 r. dodatkowy urlop wyniesie do 2 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka lub do 3 tygodni w przypadku porodu mnogiego. W kolejnych latach wymiar dodatkowego urlopu będzie stopniowo wzrastał, aż do w 2014 r., kiedy wyniesie do 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i do 8 tygodni w przypadku porodu mnogiego. Od nowego roku urlopy będą przysługiwały również ojcom - w 2010 r. i 2011 r. urlop ojcowski wyniesie tydzień, od 2012 r. będą to 2 tygodnie. Uprawnienia te przysługiwać będą nie tylko rodzicom biologicznym, ale także adopcyjnym i zastępczym.

W wojsku zacznie obowiązywać ustawa o dyscyplinie wojskowej. Upraszcza ona system kar i znosi niektóre z nich - np. areszt koszarowy, wprowadza też system nagród, których jest więcej niż kar i mają mieć charakter motywacyjny. Od tej pory będzie można wyróżniać nie tylko żołnierzy służby czynnej, ale także byłych żołnierzy, w tym również pośmiertnie. Ustawa sprowadza na niższy poziom decyzje dyscyplinarne, by w większym stopniu zależały od bezpośrednich dowódców żołnierzy.

Nowe przepisy zaostrzają kary dla żołnierzy przyłapanych na pijaństwie lub odurzaniu się. Ustawa przewiduje karę stwierdzenia niepełnej przydatności na stanowisku służbowym wobec żołnierza, który dopuścił się takiego występku.

Obok zwykłych postępowań dwuinstancyjnych ustawa przewiduje procedurę uproszczoną, którą można będzie stosować w przypadkach oczywistych, niebudzących wątpliwości. W postępowaniu dyscyplinarnym żołnierza będzie mógł reprezentować profesjonalny przedstawiciel - radca prawny lub adwokat.

Z profesjonalizacją armii wiąże się wchodząca w życie nowelizacja ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Modyfikuje ona politykę kadrową, umożliwiając m.in. służbę wojskową osobom z podwójnym obywatelstwem. Obok służby stałej ustawa wprowadza służbę kontraktową dostępną dla wszystkich, także dla kobiet.

Także od początku stycznia nowego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaprzestanie wydawania i potwierdzania papierowych legitymacji ubezpieczeniowych. Prawo do świadczeń z opieki zdrowotnej potwierdzać będą inne dokumenty określone przez Narodowy Fundusz Zdrowia, m.in. druk ZUS RMUA, czyli informacja o miesięcznej kwocie składek przekazywana ubezpieczonym przez płatników. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą potwierdzeniem ubezpieczenia jest druk zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego oraz dowód opłacenia składek.

Pierwszego stycznia wchodzi w życie ustawa o izbach lekarskich, która wprowadza m.in. dwuinstancyjne postępowanie w zakresie odpowiedzialności zawodowej lekarzy, z możliwością odwołania się do Sądu Najwyższego oraz poszerza katalog kar o kary finansowe i odsunięcie lekarza od wykonywania pewnych czynności zawodowych. Zgodnie z nowymi przepisami, od orzeczenia Naczelnego Sądu Lekarskiego będzie można wnieść kasację do Sądu Najwyższego. Uprawnienie takie będzie przysługiwać również ministrowi zdrowia oraz prezesowi Naczelnej Rady Lekarskiej. Strony będą też mogły zaskarżyć do NSL postanowienia naczelnego rzecznika odpowiedzialności zawodowej.

Od nowego roku dzieci do 15. roku życia będą musiały jeździć na nartach lub snowboardzie tylko w kaskach. Rodziców lub opiekunów za niedopilnowanie tego obowiązku czeka kara grzywny lub nagany. Regulujący te kwestie przepis znalazł się w przyjętej na początku listopada przez Sejm, a podpisanej przed świętami przez prezydenta, nowelizacji ustawy o kulturze fizycznej.

Oprócz nowych ustaw, od początku roku wchodzi w życie m.in. rozporządzenie ministra sprawiedliwości dotyczące likwidacji wydziałów grodzkich w sądach rejonowych. Jest to kolejne z tego typu rozporządzeń. W lipcu 2008 roku zniesiono 52, a od stycznia bieżącego roku 40 wydziałów grodzkich w sądach rejonowych o limicie etatów do 10 sędziów. Z kolei od lipca 2009 roku zlikwidowanych zostało kolejne 117 wydziałów grodzkich w sądach rejonowych zatrudniających od 11 do 20 sędziów. Już wcześniej ministerstwo argumentowało, że funkcjonowanie takich wydziałów prowadzi do wąskiej specjalizacji sędziów. Sprawy ze zniesionych wydziałów zostaną przekazane do wydziałów cywilnych i karnych w tych samych sądach.