Kościół wyznawców i męczenników w Wietnamie

Już w 1625 doszło do pierwszych prześladowań za wiarę. W 1639 wiadomo o stu miejscowych chrześcijanach na tych ziemiach. W 1659 Aleksander VII (1655-67) utworzył dwa wspomniane powyżej wikariaty apostolskie: dla Północy i Południa i tę datę przyjmuje się za narodziny Kościoła w Wietnamie. W 1666 otwarto pierwsze seminarium duchowne, które już w 2 lata później dało dwóch pierwszych rodzimych kapłanów. A po upływie dalszych dwóch lat (w 1670) powstało tam pierwsze miejscowe żeńskie zgromadzenie zakonne.

Ale już w 1630 wybuchły pierwsze prześladowania chrześcijan, a nowa religia zostaje zakazana. W 1663 dochodzi już do wielkich prześladowań, które później jeszcze wielokrotnie powtarzały się w następnych wiekach. Według miejscowych historyków kościelnych, represje za wiarę trwały na tych ziemiach 261 lat – od 1625 do 1886. W 1838 Grzegorz XVI udzielił nawet specjalnych odpustów dla tych wiernych, którzy modlili się za prześladowanych wietnamskich współwyznawców. W 2 lata później zwołał Kolegium Kardynalskie, na którym zarządził rozpoczęcie gromadzenia danych o męczennikach, aby w przyszłości móc wynieść ich na ołtarze. Najostrzejsze prześladowania trwały w ostatnich latach przed wprowadzeniem w kraju wolności wyznania, tzn. w okresie 1885-86 i kosztowały życie ok. 60 tys. ludzi.

Ten bolesny okres, mający zresztą swe odpowiedniki w innych krajach azjatyckich, np. w Chinach, Korei i Japonii, na długi czas zahamował, ale nie powstrzymał, burzliwy rozwój wiary Chrystusowej na tych ziemiach i dał Kościołowi wielkie rzesze męczenników: ocenia się, że tylko od 1798, gdy za dynastii Nguyenów chrześcijaństwo zostało oficjalnie zakazane, do 1886, gdy wkroczyli tam Francuzi, wprowadzając później m.in. wolność religijną, na terenie dzisiejszego Wietnamu zginęło za wiarę co najmniej 130 tys. osób (niektóre szacunki mówią nawet o 300 tysiącach ofiar).

19 czerwca 1988 Jan Paweł II ogłosił świętymi 117 spośród tych męczenników (zamordowanych w latach 1745-1862), wśród których było 96 Wietnamczyków – duchownych i świeckich, oraz 11 Hiszpanów i 10 Francuzów. Była to w owym czasie najliczniejsza grupa osób, wyniesionych jednorazowo na ołtarze.

Północ i Południe – dwa różne światy, również w Kościele

Ostatnie lata XIX w. przyniosły uspokojenie sytuacji i szybki rozwój Kościoła, wspierany zresztą przez kolonialne władze francuskie. Ale jednocześnie trzeba zaznaczyć, że chrześcijaństwo nigdy nie zagroziło pod względem liczbowym buddyzmowi, będącemu główną religią miejscowej ludności. Gdy w 1954 Francuzi wycofali się z Półwyspu Indochińskiego, Wietnam został podzielony wzdłuż 17. równoleżnika na dwa niezależne i wrogie wobec siebie państwa: rządzoną przez komunistów Północ i kapitalistyczne Południe ze stolicami odpowiednio w Hanoi i Sajgonie.

Podział ten odbił się także, co zrozumiałe, na życiu religijnym – rządy komunistyczne wyraźnie mu nie sprzyjały, podobnie zresztą jak w innych ówczesnych „bratnich” krajach, podczas gdy na Południu religie korzystały z pełnej wolności. Dotyczy to zwłaszcza Kościoła katolickiego, który w pewnym okresie cieszył się nawet uprzywilejowaną pozycją w kraju buddyjskim, gdy w Sajgonie w latach 1955-63 rządził po dyktatorsku prezydent Ngo Dinh Diem, będący katolikiem.

Okres ten niewątpliwie sprzyjał liczbowemu rozwojowi Kościoła, ale zaciążył później na jego pozycji, gdy w 1975 komuniści wygrali trwającą od 1964 wojnę na Półwyspie i zjednoczyli pod swymi rządami obie części kraju. Od razu też zaczęli wprowadzać swoje porządki (m.in. zmienili nazwę Sajgonu na Miasto Ho Chi Minha, znacjonalizowali wszelką własność, rozpoczęli walkę z religią), co w wielkim stopniu dotknęło ludzi wierzących, i to zarówno chrześcijan, jak i buddystów.

Stan dzisiejszy

Dziś liczbę katolików w tym kraju ocenia się na 6-8 milionów i gdyby przyjąć tę drugą wielkość, oznaczałoby to, że stanowią oni ok. 10% ludności Wietnamu, liczącego obecnie ponad 82 mln mieszkańców. Kościół tamtejszy składa się z trzech prowincji-metropolii (Hanoi, Hue i Miasto Ho Chi Minha [Sajgon]), w których skład wchodzą 3 archidiecezje i 23 diecezje.

Konferencja Biskupia Wietnamu powstała w 1966, a jej pierwszym przewodniczącym był do 1980 arcybiskup Sajgonu Paul Nguyen Van Binh (1910-95). Od 2007 na jej czele stoi biskup diecezji Dalat – Pierre Nguyen Van Nhon, a w jej skład wchodzi obecnie 47 hierarchów: 1 kardynał, 3 arcybiskupów i 43 biskupów (w tym 13 biskupów-seniorów).