Jak uczniowie oceniają wiedzę zdobytą na wychowaniu do życia w rodzinie?

Obowiązkowe czy nie?

Zorganizowanie zajęć edukacyjnych z wychowania do życia w rodzinie jest obowiązkowe dla dyrektora szkoły, natomiast udział w nich nie jest obowiązkowy dla uczniów. Informację o zamiarze lub nieplanowaniu udziału w tych lekcjach należy zgłosić dyrekcji szkoły. Mówią o tym konkretne przepisy.

„Uczeń niepełnoletni nie bierze udziału w zajęciach, jeżeli jego rodzice (prawni opiekunowie) zgłoszą dyrektorowi szkoły w formie pisemnej rezygnację z udziału ucznia w zajęciach” (par. 4 ust. 1 rozporządzenia MEN z dnia 12 sierpnia 1999 r. w brzmieniu, które weszło w życie 1 września 2009 r.).

Lub też:

„Uczeń pełnoletni nie bierze udziału w zajęciach, jeżeli zgłosi dyrektorowi szkoły w formie pisemnej rezygnację ze swojego udziału w zajęciach” (par. 4 ust. 2 rozporządzenia MEN z dnia 12 sierpnia 1999 r. w brzmieniu, które weszło w życie 1 września 2009 r.).

Przed przystąpieniem do realizacji zajęć dyrektor szkoły powinien dla rodziców uczniów zorganizować spotkanie z nauczycielem prowadzącym zajęcia (wraz z wychowawcą klasy), zgodnie z par. 5 rozporządzenia MEN z dnia 12 sierpnia 1999 r. Zgodnie z rozporządzeniem, nauczyciel jest obowiązany przedstawić pełną informację o celach i treściach realizowanego programu nauczania, podręcznikach szkolnych oraz środkach dydaktycznych.

Program nauczania

Nauczyciel może opracować program samodzielnie bądź we współpracy z innymi nauczycielami. Może też przedstawić dyrektorowi szkoły program opracowany przez innego autora (autorów), np. wybrać program nauczania spośród programów dostępnych na rynku, jeśli uważa, że taki właśnie program najlepiej odpowiada potrzebom jego uczniów i warunkom, w jakich pracuje.

Może też przedstawić program opracowany przez innego autora wraz z dokonanymi przez siebie modyfikacjami, wskazując zakres proponowanych zmian z uzasadnieniem, dlaczego je proponuje. Zaproponowany przez nauczyciela program nauczania powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony.

Nauczyciel powinien w toku realizowania programu WDŻ uszczegóławiać cele zawarte w podstawie programowej, oczekując od ucznia, że ten będzie dysponował opisaną wiedzą, umiejętnościami i przyjmował dane postawy. Nauczyciel ponadto porządkuje zgodnie z własną koncepcją treści kształcenia, układając je w najodpowiedniejszej jego zdaniem kolejności. Poza tym wybiera i proponuje formy i metody pracy z uczniami stosownie do treści oraz umiejętności, potrzeb i preferencji uczniów, a także planuje wreszcie sposób i kryteria oceniania postępów uczniów.

Kto może prowadzić zajęcia WDŻ?

Zajęcia wychowania do życia w rodzinie nie są zajęciami pozalekcyjnymi. Są jedną z form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły, o czym mowa w art. 109 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. Zgodnie z ust. 5 zajęcia te nie mogą być prowadzone przy udziale wolontariuszy.

Dlatego wychowanie do życia w rodzinie może prowadzić wyłącznie osoba zatrudniona w szkole na stanowisku nauczyciela, posiadająca kwalifikacje do prowadzenia tych zajęć, o czym mowa w rozporządzeniu MEN z 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Kwalifikacje doprowadzenia zajęć w szkołach ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych posiada osoba spełniająca warunki określone w par. 3 ust. 1 rozporządzenia, a w szkołach podstawowych – w par. 4 ust. 1.

Odnotowanie udziału w lekcjach

Udział uczniów w zajęciach WDŻ odnotowuje się na bieżąco w dzienniku lekcyjnym. Ponadto, po przeprowadzonej klasyfikacji rocznej i końcowej w szkole podstawowej oraz ponadpodstawowej (4-letnim liceum ogólnokształcącym, 5-letnim technikum czy w branżowej szkole I stopnia), udział ucznia potwierdza się adnotacją na świadectwie szkolnym oraz w arkuszu ocen ucznia.

Zostało to uregulowane w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 kwietnia 2018 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz. U z 2018, poz. 939). Pkt 11 tego załącznika mówi: udział uczniów w zajęciach wychowania do życia w rodzinie na świadectwach szkolnych i w arkuszach ocen odnotowuje się w części „Inne zajęcia”. W miejscu przeznaczonym na wpisanie oceny z tych zajęć wpisuje się odpowiednio „uczestniczył” lub „uczestniczyła”.

Zgodnie z założeniami programowymi, zajęcia z wychowania do życia w rodzinie mają wspierać rodziców w wychowywaniu dzieci głównie w tych obszarach, o których w wielu domach nie mówi się wiele, albo nie rozmawia się wcale. Lekcje trwają jeden semestr, w sumie jest to 14 godzin w każdym roku szkolnym, w trakcie których część zajęć (po pięć godzin) realizowana jest osobno dla chłopców i dla dziewcząt.

W oparciu o podstawę programową, wprowadzoną rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 14 lutego 2017, treść nauczania w ramach WDŻ pogrupowano w sześć bloków tematycznych: rodzina, dojrzewanie, seksualność człowieka, życie jako fundamentalna wartość, płodność i postawy. Uczeń uczy się, czym jest płciowość i seksualność; poznaje, na czym polega identyfikacja z własną płcią; rozpoznaje różnice m.in. między rodziną pełną a niepełną; wskazuje odmienności w rozwoju psychoseksualnym dziewcząt i chłopców; potrafi też scharakteryzować i ocenić różne odniesienia do seksualności: permisywne, relatywne i normatywne.

Do zadań szkoły w zakresie realizacji WDŻ należy natomiast m.in. "wzmacnianie procesu identyfikacji z własną płcią", "pomoc we właściwym przeżywaniu okresu dojrzewania" czy "promowanie integralnej wizji seksualności człowieka".

Zasadniczym celem wychowania do życia w rodzinie - jak podaje portal dla nauczycieli i rodziców Wychowanie do Życia w Rodzinie - jest stymulowanie rozwoju zdrowej, zintegrowanej osobowości, odpowiedzialnej za urzeczywistnianie stylu życia gwarantującego rozwój. Przedmiotem oddziaływań wychowawczych stają się potrzeby, postawy, system wartości, poczucie tożsamości i obraz siebie. Wspieranie rozwoju osobowości uczniów w szkole, obok przekazywania wiedzy, jest najważniejszym zadaniem współczesnej edukacji.

"Tak widzą edukację nie tylko ludzie nauki, ale również politycy, działacze religijni i społeczni oraz sami rodzice. Przekazując wiedzę, kształtując umiejętności i stymulując rozwój osobowości, pomagamy naszemu wychowankowi stawać się coraz bardziej człowiekiem. Zadania te nie są proste, a o ich realizacji w kategoriach jakości i poprawy funkcjonowania rodzin będzie można przekonać się za kilkanaście lat" - czytamy na stronach www.wdz.edu.pl