Nagrody Nobla w cieniu wojny

W Sztokholmie w Galerii Sztuki Liljevalchs otwarto wystawę "Wieczne życie", prezentującą m.in. biurka noblistów, w tym miejsce pracy polskiej dwukrotnej noblistki Marii Skłodowskie-Curie. Podświetlone na zielono fiolki naśladują promieniowanie radu.

W poniedziałek komitet Instytutu Karolinska przyzna Nagrodę Nobla z medycyny, we wtorek Królewska Szwedzka Akademia Nauk wskaże laureata w dziedzinie fizyki, a następnie w środę, z chemii.

Nagrody Nobla w dziedzinach naukowych na ogół dzielą naukowcy, którzy wspólnie lub równolegle przyczynili się do przełomowego odkrycia lub udoskonalili metodę albo narzędzie służące badaczom. Zgodnie z testamentem fundatora szwedzkiego wynalazcy Alfreda Nobla kluczowym kryterium są korzyści dla ludzkości.

Pierwszy czwartek października to święto literatury. W Sali Giełdy na sztokholmskim Starym Mieście sekretarz Akademii Szwedzkiej Mats Malm ogłosi laureata literackiej Nagrody Nobla. Dwoje noblistów z ostatnich lat to tanzańsko-brytyjski pisarz Abdulrazak Gurnah (za 2021 rok) oraz amerykańska poetka Louise Glck (za 2020 rok). Może to wskazywać, że w tym roku większe szanse może mieć twórca z Europy.

W piątek uwaga świata skierowana zostanie na Oslo, gdzie tradycyjnie to norweski komitet przyzna Pokojową Nagrodę Nobla. Jak podał Instytut Nobla, w tym roku napłynęło 343 nominacji, z czego 251 to osoby, a 92 to organizacje. Jest to druga największa liczba zgłoszonych kandydatur w historii po 2016 roku, gdy było ich 372.

Z powodu trwającej na skutek rosyjskiej inwazji wojny w Ukrainie Pokojowa Nagroda Nobla może mieć szczególne znaczenie. W ubiegłym roku wyróżniono dziennikarzy, Marię Ressę z Filipin oraz Dmitrija Muratowa z opozycyjnej "Nowej Gaziety". W Oslo w Centrum Pokojowej Nagrody na wystawie poświęconej noblistom szczególne miejsce zajmują przykłady działania kremlowskiej propagandy oraz fake newsów.

Laureata Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii poznamy w poniedziałek 10 października w Sztokholmie. Fundatorem tego wyróżnienia jest Bank Szwecji i jest to jedyna dodatkowa Nagroda Nobla, o jakiej Alfred Nobel nie wspomina w swoim testamencie.

Nominacje we wszystkich dziedzinach są tajne przez 50 lat. W przypadku Nobla z literatury oraz Pokojowej Nagrody Nobla zakłady bukmacherskie przyjmują zakłady, tworząc nieoficjalną listę potencjalnych kandydatów.

Nagroda Nobla to złoty medal i kaligrafowany dyplom, a także czek na 10 mln koron szwedzkich (920 tys. euro) w każdej z dziedzin.

Tegoroczne uroczystości wręczenia nagród Nobla 10 grudnia po raz pierwszy od dwóch lat mają odbyć się bez restrykcji koronawirusowych. Od 2020 roku miały miejsce jedynie skromne ceremonie, przede wszystkim w szwedzkich przedstawicielstwach dyplomatycznych w krajach laureatów. Na razie nie wiadomo, na ile ich charakter imprez na cześć noblistów zostanie dostosowany do sytuacji międzynarodowej.