Przed 60 laty, 13 listopada 1964, św. Paweł VI zrezygnował z symbolów władzy papieskiej. To była prosta ceremonia – i jeden z wielkich gestów Soboru Watykańskiego II.
Na zakończenie uroczystej Mszy św. z udziałem patriarchów i dostojników Kościoła tradycji wschodniej – papież Paweł VI (1963-78) złożył swoją tiarę, potrójną koronę papiestwa, na ołtarzu Bazyliki św. Piotra – jako dar dla biednych na świecie. „Viva il papa povero!” (Niech żyje ubogi papież) – bili brawa obecni. Tym samym Paweł VI zrezygnował jednocześnie z symbolu władzy duchowej i świeckiej, który wydawał się już nieaktualny, przypomniał korespondent niemieckiej agencji katolickiej KNA.
Ale tiara w żadnym wypadku nie zniknęła z zewnętrznego wizerunku papieża i zwierzchników Kościoła Rzymu. Do dziś w oficjalnych herbach Watykanu i Stolicy Apostolskiej potrójna korona nadal wisi nad dwoma skrzyżowanymi kluczami Piotra. Jest też wszechobecna na znaczkach i szyldach, biletach wstępu i znaczkach pocztowych, w oficjalnych pismach i dokumentach Watykanu.
Władza papieży
Od końca IV wieku biskupi rzymscy byli po wyborze koronowani nakryciem głowy najwyższego kapłaństwa – tiarą, której kształt podobno wzorowany jest na starej czapce frygijskiej. Nosili je jednak tylko poza uroczystościami liturgicznymi, np. podczas procesji w mieście. Jedna z legend mówi, że tiarę jako znak wolności Kościoła osobiście podarował cesarz Konstantyn papieżowi Sylwestrowi I (314-335).
Tiara miała symbolizować potrójną władzę Pontifexa. „Przyjmij tiarę ozdobioną trzema koronami i wiedz, że jesteś ojcem wszystkich książąt i królów, władcą świata i przedstawicielem Pana naszego Jezusa Chrystusa na ziemi” – mówił kardynał diakon nowo wybranemu wstępującemu na tron. Trzy pierścienie w koronie miały symbolizować urząd nauczycielski, kapłański i pasterski papieża.
Blask tiary „podporządkowanej Caritas”
Według tej ceremonii odbyła się także koronacja Pawła VI 30 czerwca 1963 roku na Placu św. Piotra. Tiarę nosił podczas pierwszego błogosławieństwa bożonarodzeniowego i wielkanocnego „Urbi et orbi” oraz w rocznicę koronacji. Potem jednak ten cenny klejnot (o wartości około 10 tys. dolarów), który przekazali mu wierni z jego byłej archidiecezji mediolańskiej, podarował ubogim.
O pozyskanie tiary zabiegał ówczesny arcybiskup Nowego Jorku, kardynał Francis Spellman (1889-1967). Papież przekazał ją Amerykanom w dowód wdzięczności za hojną i długoterminową pomoc biednym. Następnie przez cztery lata tiarę wystawiano w diecezjach Stanów Zjednoczonych – zawsze razem ze skarbonką na datki i wezwaniem do składania ofiar na rzecz biednych. Mówi się, że wygenerowało to wiele milionów dolarów – rzekomo 1,3 miliarda. Od czerwca 1968 roku tiara przechowywana jest w bazylice Niepokalanego Poczęcia NMP w Waszyngtonie.
Swoim gestem Paweł VI wpisywał się w ducha Soboru Watykańskiego II, który wzywał do Kościoła ubogiego dla ubogich. Kościoła, który bynajmniej nie żegna się ze światem, ale raczej działa na rzecz większego pokoju i sprawiedliwości, godności ludzkiej i praw człowieka.
„Wszystkie dobra materialne Kościoła muszą służyć duszom, a wszelki splendor powinien być podporządkowany Caritas” – skomentowało „L’Osservatore Romano” w listopadzie 1964 roku. Ten dar „wskazuje drogę, otwiera horyzont, w jaki sposób Kościół i jego pasterze muszą oddzielić się od tego, co nie jest konieczne dla ich życia, godności, ich misji, aby działać dla dobra ludzi, podkreślił watykański dziennik.
Po tym, gdy papież oddał w darze tiarę, Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej tłumaczyło, że była to osobista decyzja Pawła VI i nie jest wiążąca dla jego następców. Poinformowało jednocześnie, że w zakrystii papieskiej znajdują się dodatkowe tiary, które można wykorzystać w przyszłości.
Mitra w herbie papieskim
Sam Paweł VI do końca wydawał się niezdecydowany. Wydany przez niego w 1975 roku regulamin konklawe wyraźnie przewidywał „koronację” nowego papieża. Jednak bł. Jan Paweł I i jego następcy z tego zrezygnowali.
„To już nie jest odpowiedni czas na przyjmowanie rytuału, który był postrzegany (nawet jeśli w sposób nieuzasadniony) jako symbol świeckiej władzy papieży” – powiedział św. Jan Paweł II przy okazji swego ingresu w 1978 roku. Zachował jednak tiarę w swoim herbie papieskim. Jako pierwszy papież tiarę w swoim herbie papieskim zastąpił mitrą biskupią Benedykt XVI, podobnie uczynił też papież Franciszek.
"Przyszedł św. Mikołaj do Polaków, ale nie do pracowników handlu"
Nie może być jedynie forum dla krajów, które myślą w ten sam sposób.