Wolność sumienia i swoboda finansowania

Ks. Dariusz Walencik, profesor Uniwersytetu Opolskiego podczas konferencji prasowej: „ Kościół-państwo-finanse”, która odbyła się 9 maja w Warszawie, zauważył , że w polskiej Konstytucji znajdujemy cały szereg zasad, które mogą stanowić użyteczne kryteria oceny systemu finansowania Kościołów i innych związków wyznaniowych. „Najważniejszą jest zasada wolności sumienia i religii (art. 53), która powinna stanowić punkt odniesienia przy ocenie wszelkich rozwiązań” – stwierdził.

Wolność sumienia i religii oznacza – zdaniem eksperta - swobodę finansowego wspierania Kościołów i innych związków wyznaniowych. Wynika z niej jednak również wolność od przymusu świadczenia na związki wyznaniowe, do których się nie należy. „Z wolnością religijną nie da się bowiem pogodzić rozwiązań, które oznaczają przymus finansowego partycypowania w rozszerzaniu światopoglądu, którego się nie podziela” - podkreślił.

„Środki publiczne nie powinny być więc wykorzystywane w celu rozszerzania określonego światopoglądu (czy to religijnego czy też niereligijnego)” – stwierdził.

System finansowania instytucji kościelnych w Polsce – jak wykazał dalej kościelny ekspert - powinien odpowiadać również innym zasadom ustanowionym w Konstytucji, takimi jak zasady: równouprawnienia Kościołów i innych związków wyznaniowych (art. 25 ust. 1), bezstronności władz publicznych w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych (art. 25 ust. 2), oraz równości wszystkich bez względu na wyznanie (art. 32). Jako niedopuszczalne – jego zdaniem - należałoby ocenić także „finansowe wspieranie jednego tylko związku wyznaniowego lub grupy takich podmiotów, które zostałyby arbitralnie wyróżnione spośród pozostałych”.

Ks. Walencik zaznaczył, że reguły finansowania instytucji religijnych w Polsce nie mogą ponadto prowadzić do naruszenia konstytucyjnej zasady „autonomii i wzajemnej niezależności związków wyznaniowych oraz państwa”. Biorąc jednak pod uwagę, że „wzajemne stosunki państwa oraz związków wyznaniowych mają być kształtowane z poszanowaniem zasady ich współdziałania (...), trudno mieć wątpliwości, że współdziałanie to może mieć również swój wymiar finansowy” - zauważył.

Z kolei z konstytucyjnego zapisu, zgodnie z którym "Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej”, wynika – zdaniem ks. Walencika - konieczność naprawienia krzywd wyrządzonych obywatelom i ich wspólnotom przez władze państwowe, w tym w okresie Polski Ludowej. Czyli przy ustalaniu nowego systemu należy wziąć także pod uwagę skalę dóbr zrabowanych Kościołowi, jakie wciąż pozostają w rękach państwa.