Jak to z patriarchatem było

Wykorzystując coraz bardziej słabnące cesarstwo bizantyńskie, najpierw od 1448 r. sam zaczął wybierał swego zwierzchnika, najpierw w randze metropolity moskiewskiego i Wszechrusi, a w 1589 r. podniósł jego rangę do godności patriarchy. Początkowo prawosławni na Rusi podlegali patriarchatowi ekumenicznemu Konstantynopola, gdyż stamtąd w 988 r. otrzymali chrześcijaństwo. Przez kilka stuleci Ruś była metropolią, wchodzącą w skład tego patriarchatu, a stojący na jej czele kolejni metropolici byli Grekami. Pierwszym rodzimym zwierzchnikiem kościelnym na Rusi, ale w dalszym ciągu podlegającym Konstantynopolowi, był Hilarion (1051-55). Gdy w drugiej połowie XIV w. rozpoczęło się jednoczenie ziem ruskich, Kościół wniósł do tego ważny wkład, będąc jednym z czynników sprzyjających temu procesowi. W 1448 Sobór Biskupów Ruskich wybrał na metropolitę kijowskiego i Wszechrusi Jonasza (1448-61), nie czekając na nominację ani tym bardziej na zgodę i zatwierdzenie tej kandydatury przez Bizancjum. Oznaczało to uniezależnienie się Kościoła na Rusi, czyli jego autokefalię i był to pierwszy samodzielny Kościół prawosławny w Europie od wczesnego średniowiecza, kiedy to autokefalię otrzymał (ale na krótko) Kościół bułgarski. Przypieczętowaniem dalszego rozwoju i umacniania się państwa rosyjskiego, w którego życiu Kościół odgrywał bardzo dużą rolę, było ogłoszenie 26 stycznia 1589 r. patriarchatu moskiewskiego, a pierwszym posiadaczem tego tytułu był dotychczasowy metropolita moskiewski Hiob (rządził do 19 czerwca 1607). W owym czasie, a dokładnie od 1453 r., czyli od zdobycia Konstantynopola przez muzułmańskich Turków, Rosja była jedynym niepodległym państwem prawosławnym w Europie i na świecie. W późniejszych latach, począwszy od końca XVII patriarchat coraz bardziej traci na znaczeniu, a ośrodek władzy przesuwa się w kierunku dworu carskiego. Przypieczętowaniem tego jest zniesienie patriarchatu w 1721 przez Piotra I, który nie pozwolił wybrać nowego zwierzchnika po śmierci dotychczasowego patriarchy Adriana w 1700 r. Na to miejsce powołał kolegialny organ kierowniczy w postaci Najświątobliwszego Synodu Rządzącego, któremu przewodniczył już nie patriarcha, ale metropolita, a który był kontrolowany przez powołanego w rok później nadprokuratora, mianowanego przez cara. W ten sposób Kościół znalazł się pod bezpośrednią kontrolą państwa i stan taki trwał aż do 1917 r.