Siła pamięci

Bandytami nazywano ich w dokumentach bezpieki, ale także w propagandzie, gdzie przez 45 lat intensywnie poniewierano ich pamięć, zarówno w książkach, filmach, jak i opracowaniach historycznych. W czasach PRL kultem otaczano ich katów, funkcjonariuszy bezpieki, oraz innych tzw. utrwalaczy władzy ludowej. Niewiele zmieniło się w III RP, gdzie długo mieli specjalne emerytury, a prezydent Aleksander Kwaśniewski, nadal ich odznaczał. Z pamięcią o żołnierzach wyklętych walczono tak zajadle, gdyż ich postawa stawiała fundamentalne pytanie o legalność komunistycznego państwa oraz o cenę, jaką zapłacili ci, którzy uważali, że nikt nie zwolnił ich z przysięgi na wierność Polsce, składanej, jeszcze w okresie walk z niemieckim i sowieckim okupantem.