USA: 36 lat legalizacji aborcji na życzenie

Orzeczenie to tym samym utorowało drogę do zmiany stanowych regulacji prawnych w sprawach ochrony życia nienarodzonych. Od tej pory obowiązkową wykładnią w tej kwestii stało się stwierdzenie najwyższej instancji sądowej, uznającej prawo do aborcji „podstawowym prawem konstytucyjnym” każdej kobiety. W konsekwencji poszczególne stany przyjęły jedne z najbardziej proaborcyjnych przepisów we współczesnym świecie. Przez 36 lat obwiązywania prawa do aborcji na życzenie życie straciło około 50 milionów nienarodzonych dzieci. Dwa niechlubne dni w historii sądownictwa USA Niektórzy prawnicy porównują orzeczenie Sądu Najwyższego z 22 stycznia 1973 roku z wyrokiem z 6 marca 1857 roku w sprawie Dreda Scotta, kiedy sąd uznał, że czarnoskórzy nie mają praw konstytucyjnych i należą do swoich właścicieli, pozostając ich wyłączną własnością. W rozumieniu sądu niewolnicy nie byli osobami, lecz jedynie własnością tych, którzy ich kupili. Można z nimi było zrobić wszystko: sprzedać, kupić, używać, a nawet zabić. Sąd Najwyższy orzekł wtedy jednoznacznie, że niewolnictwo jest legalne. W sentencji ze stycznia 1973 roku w sprawie Roe uznano z kolei, że istoty nienarodzone nie są osobami, które chroniłaby konstytucja USA. Dziecko nieurodzone jest jedynie własnością matki. Może ona z nim zrobić, co zechce. Wyłącznie od niej więc zależy, czy pozwoli mu żyć czy też zabije je z powodów zdrowotnych lub społecznych. Wykładnia prawna tego orzeczenia była zadziwiająco podobna do tej stosowanej w wyroku z połowy XIX wieku w sprawie czarnoskórych mieszkańców Ameryki. Przeciwnikom proaborcyjnego prawa przeciwstawiono argument mówiący, że aborcja należy do sfery prywatnej, a właścicielce dziecka, czyli matce nie można narzucać przekonań religijnych i moralnych. Precedensowy wyrok Sprawa Roe miał swój początek w marcu 1970 w stanie Teksas. Na wokandę sądową wniosły ją dwie młode adwokatki: Lida Coffee i Sarah Weddington. Reprezentowały one Normę L. McCorvey, wówczas występującą pod pseudonimem „Jane Roe”. Kobieta twierdziła, że zaszła w ciążę w wyniku gwałtu. Miało to być jednym z argumentów na rzecz aborcji, na którą nie zezwalało ówczesne lokalne prawo stanowe. W czasie trwania procesu Norma urodziła dziecko. Szybko oddała je do adopcji. Adwokatki Normy argumentowały, że ich klientka została zmuszona do urodzenia dziecka wbrew własnej woli. W wyniku głosowania (7 głosów za i 2 przeciw) sędziowie znieśli nie tylko chroniące życie prawo stanu Teksas, ale także inne regulacje stanowe w tej dziedzinie. Sąd podkreślając prawo do prywatności, rozciągające się – jego zdaniem – także na prawo do podjęcia decyzji o aborcji, zaznaczył jednak, że prawo to nie jest bezwarunkowe i „musi być rozpatrywane z uwzględnieniem istotnego interesu stanu”. Werdykt sądu dopuszczał możliwość zabicia dziecka w pierwszych dwóch trymestrach ciąży. Gdy chodziło o aborcję w trzecim trymestrze, poszczególne stany mogły wprowadzać swoje własne przepisy. W praktyce Sąd Najwyższy w późniejszych latach kilkakrotnie unieważniał prawa stanowe, ograniczające dostęp do aborcji. Odrzucał nawet prawa stanowe zakazujące aborcji w ostatnich 3 miesiącach ciąży. Prezydent USA Ronald Reagan w swojej książce pt. „Aborcja i sumienie narodu” przyznawał, że mimo podejmowanych wysiłków w obronie życia nienarodzonych, czuł się bezradny wobec werdyktu Sądu Najwyższego ze stycznia 1973 roku. Ofiary kłamstwa i manipulacji Norma McCorvey po latach wnosiła przed Sądem Najwyższym o cofnięcie decyzji we własnej sprawie i prosiła o zweryfikowanie tamtego postanowienia. Jej starania o ponowne otwarcie przewodu sądowego zostały ostatecznie odrzucone 22 lutego 2005. W uzasadnieniu podkreślono, że roszczenia kobiety przedawniły się. Norma, która przeszła na katolicyzm, stała się gorącą orędowniczką ruchów na rzecz obrony życia nienarodzonych. Niejednokrotnie przedstawiała świadectwa kobiet, które ucierpiały w wyniku aborcji. Jak wyjaśniała, sama stała się ofiarą młodych adeptek prawa z Uniwersytetu Teksańskiego, które wykorzystały ją, by podważyć funkcjonujący od stu lat zakaz przerywania ciąży w macierzystym stanie. W 1987 r. McCorvey, przyznała, że wcale nie została zgwałcona, i że ojcem jej dziecka jest znany jej mężczyzna. Zaświadczyła, że kłamstwem były również zeznania domniemanych gwałcicieli. Manipulację i kłamstwo wykorzystano w nagłośnieniu innej, równolegle rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy sprawy – Doe przeciwko Bolton. Miała ona również wpływ na legalizację aborcji na życzenie w USA. W tym przypadku Sandra Cano (pseud. Mary Doe) pierwotnie chciała zasięgnąć porady prawniczej w sprawie rozwodowej. W konsekwencji prawnicy wykorzystali jej sprawę w zbiorowym pozwie i wystąpili w jej imieniu, ale wbrew jej woli do sądu o zgodę na dokonanie aborcji w szpitalu w Atlancie, w stanie Georgia. Ci sami sędziowie Sądu Najwyższego, którzy decydowali w sprawie Roe, także w przypadku nienarodzonego dziecka Doe, uznali, że nie jest ono osobą i może zostać usunięte, a antyaborcyjne prawo stanu Georgia automatycznie zniesione. Cano nie chcąc zabijać swego dziecka, uciekała do Oklahomy, by tam je urodzić. Kobieta, podobnie jak McCorvey, bezskutecznie domagała się potem unieważnienia wyroku. Dr Bernard Nathanson, który od 1968 r. stał na czele National Association for the Repeal of the Abortion Laws (NARAL) – głównej organizacji, która przyczyniła się do zalegalizowania aborcji w USA, po latach również podkreślał, że w walce na rzecz aborcji wykorzystywane było cyniczne kłamstwo.