Nowomowa, źlemówienie i ewaporacja

Z nadzieją patrzę na świat – nawet wtedy, gdy coś w tym świecie zgrzyta. Ale jeśli zgrzyty układają się w ciąg powiązany dziwną logiką, jeśli to już nie pojedyncze zgrzyty, a przerażająca kakofonia? „Kakos” po grecku znaczy „źle”. Kakofonia oznacza dźwięki pozbawione harmonii, przykre w słuchaniu. A jeśli ktoś wypowiada słowa odwracając ich naturalny sens? Jeśli zdania znaczą co innego niż to wynika z sensu poszczególnych słów? To też rodzaj kakofonii, „źlemówienia”. Stąd krok do kłamstwa perfidnie ustrojonego w piękne słówka.

Minęło wiele lat. Minął rok 1984, w naszej polskiej historii minął także rok 1989 – ponoć przełomowy. Koło historii dostało czkawki i cofnęło się poza tamte daty. I to jest przerażające. Sięgnąłem znowu do niesłusznie odsuniętej na dolne półki bibliotek książki George’a Orwella «Rok 1984». Jeśli ktoś nie pamięta, przypominam – Orwell napisał ją w roku 1948. Wiedział dość sporo na temat praktycznej strony systemu stalinowskiego. Objawiła się ona po raz pierwszy w Hiszpanii w roku 1936. Orwell był tam jako dziennikarz i sympatyk strony republikańskiej. Wielu elementów zawartych w powieści nie mógł znać z doświadczenia, wiele z nich było nawet technicznie niemożliwych do zrealizowania w tamtych czasach (chociażby teleekrany i cały system zdalnej obserwacji przez Wielkiego Brata). Skąd Orwell to wziął? Czyżby proroctwo? Nie wiem, nie snuję domysłów. Ale jeśli to jakaś forma proroctwa – to przeraża mnie fakt, że spełnia się ono dalej, choć rok 1984 dawno minął.

Trudno w krótkim felietonie poruszyć wszystkie wątki. Przypomnę tylko nazwy ministerstw: Ministerstwo Prawdy, dalej: Pokoju, Miłości, Obfitości. Oczywiście – każda z tych nazw wyraża totalne zaprzeczenie kryjącej się za nią rzeczywistości. A nowa rzeczywistość jest kreowana nowomową. Jednym z podstawowych jej założeń było radykalne ograniczenie ilości słów, drugim – równie ważnym – nadawanie im nowych znaczeń. A przez to modelowanie ludzkiej świadomości. I właśnie to dzieje się na naszych oczach. Przerażająco kurczy się zasób słownictwa naszego społeczeństwa – nie bez destrukcyjnego wpływu systemu oświaty i jego programów. Podejrzewam, że nawet słowo „oświata” nabrało przewrotnego sensu według Orwella i jak mówią młodzi, jest „ściemą”. Podobnie zresztą jest ze „służbą zdrowia”. Bo nie zdrowiu jest dedykowana tylko punktom NFZ-tu. A lekarze i pielęgniarki, którzy chcieliby po dawnemu służyć (a są tacy), skutecznie są blokowani albo eliminowani. Ministerstwo komunikacji od 1989 roku zmieniło nazwę 6 razy, nigdy nie służąc komunikacji tylko ją utrudniając, a obecnie ma w nazwie infrastrukturę – podczas gdy wewnętrzna struktura państwa przypomina rozbity talerz z bigosem.

Z innej beczki nowomowy. Konwencja mająca wykorzenić przemoc nie zajmuje się przemocą, bo definiuje ją po orwellowsku przesuwając znaczenie słów. Albo ustawa o leczeniu niepłodności, która nie poświęca uwagi ani leczeniu, ani niepłodności, lecz technikom nieosobowej produkcji ludzkich istnień. Wystarczy. Rozejrzyj się, Czytelniku, uważnie, a znajdziesz w Polsce i w Europie dużo więcej realizacji nowego, pięknego i cudownego świata, jaki przerażająco rysuje Orwell.

Zapytasz mnie, dlaczego ja, ksiądz, zamiast zająć się Ewangelią sięgam po «Rok 1984» i tropię pomysły Orwella w naszym, przez polityków kreowanym świecie. Ależ ja właśnie ku Ewangelii zmierzam! Bo jest w niej takie orwellowskie miejsce. To zdanie Piłata (starożytnego polityka-oportunisty) rzucone Jezusowi i światu: „A cóż to jest prawda”. Piłat nie pyta, Piłat gardzi. To Jezus mówi prawdę, a o prawdzie twierdził, że nas wyzwoli. Bardzo boją się tego wszystkie Ministerstwa Prawdy. Dlatego do roku 1989 powieść Orwella była w Polsce zakazana przez cenzurę. Proponuję kupić książkę, póki nie zostanie ewaporowana z naszej przestrzeni. Na razie jest dostępna, sprawdziłem, kurier mi do domu przywiózł bez przeszkód. Za trzy dychy – choć warta dużo więcej.