Kościoły pod lupą

Duma Państwowa przyjęła 30 czerwca nowelizację ustawy o wolności sumienia ( z 1997 r.), która poważnie ogranicza działalność wszystkich wspólnot religijnych i Kościołów w tym kraju.

Pod hasłami walki z religijnym ekstremizmem wprowadzono przepisy nakazujące wszystkim wspólnotom otrzymującym wsparcie finansowe od zagranicznych podmiotów obowiązek przedkładania swych kont Ministerstwu Sprawiedliwości, które w każdej chwili może przeprowadzić kontrolę i zakwestionować dowolną wpłatę. Zakwestionowanie celowości wpłaty może spowodować cofnięcie zgody na rejestrację danej wspólnoty, a w praktyce jej delegalizację.  

Nowa ustawa uderza we wszystkie poza Patriarchatem Moskiewskim wspólnoty religijne działające w Rosji i wywołała także ich krytyczną reakcję. Protestują zarówno gminy żydowskie, protestanci jak i wspólnoty muzułmańskie.

Przewodniczący islamskich organizacji działających w Rosji Albir Krğanov powiedział, że wprawdzie znane są przypadki wykorzystywania muzułmańskich organizacji religijnych do finansowania działalności politycznej, ale nie powinno to stawiać w roli podejrzanych wszystkich muzułmanów w Rosji. W jego opinii państwo powinno nie tylko kontrolować, ale także pomagać wspólnotom i organizacjom religijnym.

Nowe prawo oznacza także poważne problemy dla Kościoła katolickiego w Rosji. Jego działalność bez wsparcia z zewnątrz będzie bardzo trudna. Chodzi przede wszystkim o liczne projekty charytatywne oraz kulturalne i oświatowe. Bez wsparcia z zachodnich fundacji albo środków otrzymanych bezpośrednio z Watykanu dalsze funkcjonowanie tych instytucji stanie pod znakiem zapytania. Niektóre wielkie fundacje specjalizujące się w pomocy dla Rosji, jak niemiecka „Renovabis”, czy włoska „Russia Cristiana” będą chciały ominąć te przepisy kierując wsparcie nie tylko do podmiotów katolickich, ale także do instytucji Patriarchatu Moskiewskiego. W praktyce wyglądała to często tak, że większość pomocy trafiała do środowisk prawosławnych, a jedynie część dostawali miejscowi katolicy.

Projekt nowelizacji został opracowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości FR. Jak podkreślano w jego uzasadnieniu, nowelizacja ma przeciwdziałać wykorzystywaniu instytucji religijnych, do działalności „ekstremistycznej i terrorystycznej”. W rzeczywistości nowelizacja jest częścią zakrojonej na większą skalę akcji skierowanej przeciwko instytucjom tzw. trzeciego sektora, a więc organizacjom pozarządowym. W ocenie Kremla, często są one wykorzystywane do subsydiowania przez Zachód rosyjskiej opozycji. Niedawno pod hasłem walki z „agenturą wpływu” poważnie ograniczono działalność organizacji pozarządowych w Rosji, obecnie podobne restrykcje prawne zastosowano wobec instytucji kościelnych.