Nowy święty - Juniper

Była to tzw. kanonizacja równoważna, czyli ogłoszona przez papieża, bez całej procedury kanonicznej, czwarta w obecnym pontyfikacie. Nowy święty był XVIII-wiecznym hiszpańskim franciszkaninem, który żył i działał głównie na terenie dzisiejszej Kalifornii, gdzie m.in. założył San Francisco. Beatyfikował go we wrześniu 1988 w Rzymie Jan Paweł II.

Juniper Serra urodził się jako Miquel Josep Serra i Ferrer w Petrze na Majorce 24 listopada 1713. W wieku niespełna 17 lat (14 września 1730) wstąpił do zakonu franciszkanów obserwantów (był to jeden z odłamów w łonie rodziny franciszkańskiej, z którego wyłonili się później m.in. kapucyni), przyjmując imię Juniper (po pol. Jałowiec), które nosił jeden z pierwszych towarzyszy św. Franciszka z Asyżu. Odznaczając się dużymi zdolnościami jeszcze przed święceniami kapłańskimi został wykładowcą filozofii. Po święceniach szybko otrzymał tytuł doktora teologii Uniwersytetu im. św. Rajmunda Lulla w Palma de Mallorca, gdzie miał własną katedrę w Kolegium św. Ferdynanda. Udzielał się przy tym gorliwie w duszpasterstwie, m.in. głosząc kazania na całej wyspie.

W tym też czasie zaczęło dojrzewać w nim pragnienie pracy misyjnej na ziemi amerykańskiej i po dłuższych zabiegach u przełożonych uzyskał zgodę na wyjazd i jesienią 1749 wraz ze swym uczniem i przyjacielem Franciszkiem Palou udał się do Meksyku. Najpierw 18 października tegoż roku obaj przybyli do stolicy Portoryko – San Juan, skąd po kilku tygodniach wyjechali do Meksyku i 7 grudnia znaleźli się w Veracruz na wschodnim wybrzeżu kraju, a stamtąd pieszo dotarli 1 stycznia 1750 do Miasta Meksyk. W czasie tej podróży odbytej na grzbiecie muła zakonnik skaleczył się w nogę i już do końca życia nie odzyskał w niej pełnej sprawności, co nie przeszkodziło w późniejszych licznych podróżach misyjnych odbywanych głównie pieszo.

W stolicy Meksyku obaj franciszkanie spędzili pół roku, przygotowując się do pracy wśród Indian. Obdarzony zdolnościami językowymi o. Juniper szybko opanował jeden z języków indiańskich na tyle, że mógł ułożyć krótki katechizm dla miejscowej ludności w jej mowie ojczystej. Uczył tam również teologii w miejscowej Alma Mater. Po ukończeniu kursu misjonarz poprosił o wysłanie go na placówkę w Sierra Gorda na północy Meksyku. Nauczył się tam miejscowego dialektu i w nim prowadził swą działalność duszpasterską. W 1761 powrócił do stolicy, gdzie został mistrzem nowicjatu w swym zakonie oraz zasłynął jako kaznodzieja i spowiednik. Był ogromnie pracowity, działając niemal jednocześnie w kilku diecezjach meksykańskich. W tym też czasie rozpoczął praktykę ostrych umartwień.

W 1767 został przełożonym 15 misjonarzy franciszkańskich, wysłanych wkrótce do pracy apostolskiej w Dolnej Kalifornii, gdzie mieli przejąć placówki misyjne po wypędzonych 3 lutego 1768 z Nowej Hiszpanii przez Karola III jezuitach. O. Juniper wypłynął do Kalifornii statkiem 12 marca 1768 z portu San Blas nad Oceanem Spokojnym. Na początku 1769 towarzyszył gubernatorowi Gasparowi de Portolá w wyprawie do Nowej Kalifornii. Po drodze założył jedyną franciszkańską misję w Dolnej Kalifornii - San Fernando. Gdy 1 lipca 1769 przybyli do San Diego, o. Serra utworzył tam misję San Diego de Alcalá - pierwszą z 21 założonych przez siebie w Kalifornii i które odegrały ważną rolę w chrystianizacji miejscowych mieszkańców.

W 1770 r. w Monterey założył misję San Carlos Borroméo de Carmelo. Tam osiadł na dłuższy czas i była to wówczas jego baza do dalszych podróży misyjnych. W następnym roku główną siedzibą misji stał się Carmel nad Morzem, znany dzisiaj jako Mission Carmel. W okresie, gdy o. Juniper Serra kierował placówką misyjną w Monterey, z jego inicjatywy i przy jego bezpośrednim udziale powstał szereg franciszkańskich fundacji misyjnych: św. Antoniego z Padwy, św. Gabriela Archanioła, św. Ludwika Biskupa z Tolosy, św. Jan Kapistrana, św. Franciszka z Asyżu (przyszłe miasto San Francisco), św. Klary z Asyżu i św. Bonawentury. Przyszły święty był również obecny podczas tworzenia misji w Santa Barbara 21 kwietnia 1782, do czego jednak nie dopuścił miejscowy gubernator Felipe de Neve.

W 1774 na prośbę zakonnika wicekról Antonio María de Bucareli y Ursúa usunął z urzędu gubernatora Pedro Fagesa.

W kilka lat po powrocie do Kalifornii o. Serra otrzymał prawo udzielania sakramentu bierzmowania wiernym z okolic jego misji. Aby wywiązać się z tych nowych i dotychczasowych obowiązków, a zwłaszcza aby bierzmować, w ostatnich trzech latach swojego życia pokonywał pieszo 900 km między San Diego a San Francisco. Według różnych źródeł udzielił tego sakramentu ponad 5,3 tys. nawróconym przez franciszkanów Indianom w latach 1770-84.

Tak intensywna fizycznie i duchowo praca podkopała zdrowie i siły zakonnika i na początku lat osiemdziesiątych XVIII wieku jego organizm zaczął słabnąć. Ale bezpośrednią przyczyną śmierci stało się ukąszenie go przez jadowitego węża na terenie misji w Karmelu nad Morzem 28 sierpnia 1784. Kapłan miał wówczas niespełna 71 lat. Pochowano go pod posadzką miejscowego kościoła parafialnego.

Nowy święty jest uważany za założyciela (najczęściej pośredniego, zakładając stacje misyjne, które stawały się potem miastami) kilkunastu miast amerykańskich. Rzeźby z brązu, przedstawiające go, znajdują się w National Statuary Hall Collection na Kapitolu w Waszyngtonie i w parku przy Golden Gate w San Francisco.

Ale kanonizacja dzisiejsza wywołuje też sprzeciw ze strony m.in. organizacji tzw. Rdzennych Amerykanów (Native Americans), które uważają o. Junipera za współpracownika hiszpańskiego imperium kolonialnego, odpowiedzialnego za uciskanie i wyzysk Indian. Według nich na misjach franciszkańskich panowały złe warunki, a mieszkający tam Indianie byli karani fizycznie za nieprzestrzeganie przykazań kościelnych i nie mogli opuszczać tych placówek. Krytycy Serry już wcześniej żądali m.in. usunięcia jego pomnika z Kapitolu, gdzie rzeźba misjonarza reprezentuje - obok pomnika prezydenta Ronalda Reagana - stan Kalifornia.

Błogosławionym ogłosił go 25 września 1988 w Rzymie Jan Paweł II.

Dzisiejsza kanonizacja równoważna św. Junipera Serry była czwartym tego rodzaju obrzędem, dokonanym przez Franciszka. Wcześniej ogłosił on w ten sposób świętymi św. Anielę Foligno (zm. 1309) – 9 października 2013, Piotra Fabera (†1546) – 17 grudnia 2013 oraz Franciszka de Lavala (†1708), Józefa de Anchieta (†1597) i Marię od Wcielenia Guyart (†1673) – 3 kwietnia 2014. Również Benedykt XVI przeprowadził jedną taką kanonizację – Hildegardy z Bingen (zm. 1179) – 10 maja 2012.