65. rocznica wyzwolenia Majdanka

- Przychodzimy, by świadczyć o naszej stałej pamięci o więźniach, straconych na Majdanku, by powracając myślami do przeszłości, stawiać wciąż pełne troski i niepokoju pytanie, jak mogło dojść od tego, że ludzie ludziom zgotowali ten los – mówiła wojewoda Genowefa Tokarska. Przypomniała, że w Polsce działało „z wielkim natężeniem” wiele ośrodków eksterminacji. - Musimy pamiętać o tym czujną, wyostrzoną pamięcią, która nie pozwoli, by w Europie i na świecie mówiono i pisano o polskich obozach koncentracyjnych, która nie pozwoli obarczać naszego narodu, tak bardzo dotkniętemu okrucieństwami wojny, współwiną za niemieckie zbrodnie, dokonywane na terenie okupowanego kraju – podkreśliła.

Zwróciła też uwagę, że pomoc dla więźniów rozpoczęła się żywiołowo niemal od chwili utworzenia obozu i w miarę upływu czasu przybrała kształt zorganizowany. Wymieniła nazwiska kilkunastu spośród wielu lublinian, którzy spieszyli z pomocą – byli to m.in. Antonina Grygowa z rodziną, Janina Adamczykowa, Ludwik Christians, Tadeusz Dąbrowski, Elżbieta Krzyżewska i inni.

Słowa wdzięczności dla mieszkańców Lublina za postawę w tamtych dniach zawierał także odczytany podczas uroczystości list Danuty Brzosko-Mędryk, więźniarki Pawiaka, Majdanka, Ravensbruck i Buchenwaldu, która przypomniała w nim o „ogromie pomocy”, okazywanej przez mieszkańców Lublina więźniom Zamku i Majdanka.

Niemiecki obóz koncentracyjny w Lublinie, zwany Majdankiem, funkcjonował od października 1941 do lipca 1944, kiedy jego działalność zakończyło wkroczenie do Lublina Armii Czerwonej. Należał do największych tego typu ośrodków w okupowanej Europie, a z powodu wyjątkowo prymitywnych warunków bytowych już w czasie wojny miał opinię jednego z najcięższych. Więziono w nim ludzi różnych narodowości i obywateli wielu państw, ale zdecydowanie najwięcej więźniów pochodziło z Polski, a wśród nich najliczniejszą grupą byli mieszkańcy Lubelszczyzny – Żydzi, Polacy, Ukraińcy.

Sytuację więźniów przedstawił dyrektor Muzeum, Tomasz Kranz. Przypomniał, że Majdanek był nie tylko miejscem zagłady, ale przez niemal cały okres funkcjonowania pełnił też rolę obozu karnego dla ludności cywilnej, zwłaszcza mieszkańców Lubelszczyzny. Na Majdanek trafiało się za działalność w polskim ruchu oporu, był wpisany w akcje wysiedleńcze z Zamojszczyzny, odegrał istotną rolę jako instrument w walce z polskim ruchem oporu.

Dla mieszkańców Lublina Majdanek był także miejscem masowych straceń. Ostatnie masowe rozstrzeliwania odbyły się na Majdanku 21 lipca 1944 roku, czyli w ostatnich godzinach okupacji niemieckiej.

- W pamięci tych, którzy ocaleli, Majdanek jeszcze długo pozostanie symbolem cierpienia zrodzonego z ideologii opartej na pogardzie do drugiego człowieka. Oby pamiętały o tym również następne pokolenia – powiedział Kranz.

Muzeum na Majdanku zbiera świadectwa i relacje o wydarzeniach w obozie od momentu powstania w listopadzie 1944 roku. W czasie uroczystości z racji wyzwolenia obozu o swoich przeżyciach w tym miejscu mówili Zdzisław Badio, obecnie prezes Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych, Więzień i Obozów Koncentracyjnych, który jako siedemnastolatek przebywał na Majdanku od września do końca grudnia 1942, a także Aniela Pawlos, wiceprezes Towarzystwa Opieki nad Majdankiem, jako dziecko przywieziona w 1943 z Zamojszczyzny wraz z rodzicami i młodszym rodzeństwem. Wspomnienia wywołały u mówców silne wzruszenie.

Uroczystość zakończyła modlitwa za ofiary obozu, którą odmówili Roman Litman z lubelskiej wspólnoty żydowskiej i były więzień ks. Władysław Kowalik, oraz złożenie wieńców.