Cisza woła głośniej niż słowa

Przylatującego z Krakowa papieża powitają 29 lipca rano na terenie w pobliżu Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu biskup bielsko-żywiecki Roman Pindel i prezydent Oświęcimia Janusz Chwierut. Samochód z Ojcem Świętym przejedzie następnie do bramy głównej z napisem „Arbeit macht frei”. Tu Franciszka powita dyrektor muzeum Piotr M.A. Cywiński. Papież przejdzie przez bramę i specjalnym pojazdem przemieści się w kierunku bloku 11 (to najbardziej oddalony od bramy punkt Auschwitz I). Możliwe, że zatrzyma się w miejscu, w którym odbywał się apel, i w którym Maksymilian Kolbe podjął swoją decyzję. Stało się to - najprawdopodobniej - właśnie 29 lipca, 75 lat temu.

Przy wejściu na dziedziniec przy bloku 11 papieża powita premier Beata Szydło. Tu także dojdzie do spotkania papieża z kilkunastoma byłymi więźniami byłego niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz-Birkenau. Jedna z osób wręczy papieżowi zapaloną świecę. Franciszek ustawi ją przy ścianie śmierci, gdzie w czasie funkcjonowania obozu Niemcy rozstrzelali tysiące więźniów.

W bloku 11 papieża na Ojca Świętego będą czekali przełożony generalny franciszkanów konwentualnych o. Marco Tasca oraz o. Marian Gołąb – prowincjał krakowskich franciszkanów. Cela 18, w której zmarł o. Maksymilian Kolbe znajduje się w piwnicy (bunkrze). Papież pozostanie w niej przez kilka minut sam na osobistej modlitwie.

Po złożeniu podpisu w księdze pamiątkowej, w drodze powrotnej papież pieszo przejdzie przez bramą główną – to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli obozu Auschwitz. Następnie przejedzie do obozu Auschwitz II - Birkenau.

***

W byłym obozie Auschwitz II-Birkenau papież przejedzie samochodem elektrycznym od tzw. Bramy Śmierci, wzdłuż rampy kolejowej, obok miejsca selekcji, przy którym być może się zatrzyma, do placu przy Międzynarodowym Pomniku Ofiar Obozu. W obecności około tysiąca gości, wśród których będą m.in. biskupi, członkowie Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem oraz Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, przejdzie wzdłuż tablic pamiątkowych i ustawi znicz na jednej z nich. Papież będzie się przez chwilę modlił w ciszy.

Franciszek spotka się z kilkunastoma „Sprawiedliwymi wśród Narodów Świata”, przedstawicielami rodzin oraz reprezentantami nieżyjących już osób, którzy z narażeniem życia pomagali Żydom. Obecny będzie m.in. ks. Stanisław Ruszała, proboszcz z Markowej, gdzie Józef i Wiktoria Ulma wraz z siedmiorgiem dzieci zostali zamordowani za pomoc ludności żydowskiej.

Papieża powitają przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem KEP bp Mieczysław Cisło oraz naczelny rabin Polski Michael Schudrich.

Rabin odczyta po hebrajsku Psalm 130 a następnie tę samą modlitwę odczyta jedna z osób uhonorowana tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

Po zakończeniu wizyty w obozie Auschwitz II-Birkenau papież Franciszek ma wrócić na lądowisko, skąd helikopterem poleci do Krakowa.

***

Kształt wizyty w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau wynika z osobistej woli Ojca Świętego. Wyraźnie powiedział o tym podczas konferencji prasowej 26 czerwca na pokładzie samolotu, gdy wracał z Armenii. Jedno z pytań zadanych Ojcu Świętemu na pokładzie samolotu lecącego z Erywania do Rzymu dotyczyło jego milczącej obecności w kompleksie pomnikowym Cicernakaberd, poświęconym pamięci ofiar ludobójstwa Ormian w 1915 roku. Zastanawiano się, czy podobnie będzie 29 lipca w Auschwitz i Birkenau.

„Dwa lata temu uczyniłem to samo w Redipuglia dla uczczenia setnej rocznicy wojny. W milczeniu. Chciałbym udać się do Auschwitz, do tego miejsca grozy bez przemówień, bez wielu ludzi, tylko z kilkoma niezbędnymi, choć dziennikarze z pewnością tam będą. Ale bez pozdrawiania tego, czy tamtego. Sam, wejść i modlić się, aby Pan dał mi łaskę płaczu” – wyznał papież Franciszek.

Obóz Auschwitz powstał w 1940 r. Kompleks obozowy składał się z trzech części. W 1940 r. utworzono obóz Auschwitz I (tzw. Stammlager - obóz macierzysty). Pierwszy transport więźniów dotarł tam 14 czerwca 1940 r. Składał się z 728 mężczyzn z więzienia w Tarnowie. Dwa lata później pierwszy transport więźniów przybył do Auschwitz II, czyli do Birkenau (Brzezinki). Masowe uśmiercanie Żydów rozpoczęto tu już w pierwszych miesiącach 1942 r. Auschwitz III stanowiło ok. 40 podobozów (Aussenlager), spośród których największy znajdował się w Monowicach (Monowitz).

W obozie Auschwitz-Birkenau w latach 1940-45 hitlerowcy zgładzili co najmniej 1,1 miliona osób, głównie Żydów, ale także ok. 75 tys. Polaków oraz tysiące Romów, jeńców sowieckich i przedstawicieli innych narodów.