Wybitni świadkowie harmonii

Są oni – jak stwierdził – wybitnymi świadkami harmonii, jaka istnieje między wiarą i rozumem. Żyli pragnieniem poznania prawdy, doceniając przy tym również świeckie dziedziny nauki. U swych uczniów rozbudzali zdrową ciekawość intelektualną. Dzięki ich działalności w opactwie św. Wiktora dokonywała się synteza dwóch nurtów średniowiecznej teologii: monastycznej, skoncentrowanej na medytacji Słowa Bożego, oraz scholastycznej, kładącej nacisk na dociekania intelektualne.

Hugon i Ryszard, to wybitni przedstawiciele teologii monastycznej, nauczyciele XII-wiecznej szkoły opactwa Św. Wiktora pod Paryżem. Hugona nazywano drugim św. Augustynem. Otwarty na różne dyscypliny wiedzy oraz poszukiwanie relacji wiary i rozumu wydał encyklopedyczne kompendium nauk świeckich i teologii pt. Didascalion. To najbardziej wszechstronny autor wczesnej scholastyki. Zalecał interpretację Biblii, akcentując jej sens historyczno-literalny, alegoryczny i moralny. W dziejach zbawienia człowieka wskazywał na moc Bożej Opatrzności, działanie Ducha Świętego i znaczenie sakramentów. Jest autorem wielu traktatów z zakresu filozofii i teologii. Uczniem i następcą Hugona był Ryszard, przeor opactwa św. Wiktora. W swoich dziełach kładł nacisk na studium Pisma św. i jego alegoryczną interpretację. Zachęcał do pielęgnowania i rozwijania cnót, dzięki którym można dojść do kontemplacji Boga. Nauczał o tym w tekstach poświęconych postaci Beniamina ze Starego Testamentu i w traktacie O Trójcy Świętej. Mówiąc o doskonałości Osób Boskich podkreślał znaczenie miłości, z której wyrasta jedność. W duchu jego nauczania należy życzyć, by jedność i miłość były wzorem dla każdej wspólnoty ludzkiej, każdej społeczności, parafii, a szczególnie dla każdej rodziny.

W Auli Pawła VI nie zabrakło też pielgrzymów z Polski.
„Witam serdecznie pielgrzymów polskich. Pragnę przypomnieć dzisiaj dwa istotne wydarzenia roku liturgicznego, który się kończy: zakończony Rok św. Pawła oraz trwający Rok Kapłański. Niech one pomogą wam pełniej zrozumieć tajemnicę Kościoła, jego dzieje i misję ewangelizacyjną. Polecając waszej modlitwie intencje Kościoła, a zwłaszcza kapłanów, wam tu obecnym i waszym bliskim z serca błogosławię“.

Za KAI publikujemy polski tekst papieskiego nauczania

Oto polski tekst nauczania papieskiego:

Drodzy bracia i siostry,
w czasie tych audiencji środowych przedstawiam niektóre wzorcowe postacie wierzących, którzy poświęcili się ukazaniu zgody między rozumem a wiarą oraz dawali świadectwo swego życia o głoszeniu Ewangelii. Dziś zamierzam opowiedzieć wam o Hugonie i Ryszardzie od św. Wiktora. Obaj należą do filozofów i teologów znanych jako wiktoryni, ponieważ żyli i nauczali w opactwie św. Wiktora w Paryżu, założonym w XII wieku przez Wilhelma z Champeaux. Sam Wilhelm był uznanym nauczycielem, któremu udało się nadać swemu opactwu solidną tożsamość kulturalną. U św. Wiktora powstała bowiem szkoła formacji mnichów, otwarta także dla studentów z zewnątrz, gdzie dokonano udanej syntezy dwóch sposobów uprawiani teologii, o których mówiłem w poprzednich katechezach, a mianowicie teologii monastycznej, nastawionej głównie na rozważanie tajemnic wiary w Piśmie oraz teologii scholastycznej, która posługiwała się rozumem, starając się zgłębić te tajemnice metodami innowacyjnymi, stworzyć system teologiczny.

Niewiele wiemy o życiu Hugona od św. Wiktora. Niepewne są data i miejsce jego urodzenia: może w Saksonii lub we Flandrii. Wiadomo, że po przybyciu do Paryża – europejskiej stolicy kultury owych czasów – resztę swych lat spędził w opactwie św. Wiktora, gdzie był najpierw uczniem, a później nauczycielem. Już przed śmiercią, która nastąpiła w 1141 r., osiągnął tak wielką sławę i uznanie, że nazywano go „drugim św. Augustynem”, gdyż tak jak Augustyn wiele rozmyślał na temat związków między wiarą a rozumem, między naukami świeckimi a teologią. Według Hugona wszystkie nauki, poza tym, że są przydatne w zrozumieniu Pisma, mają wartość same w sobie i zasługują na to, by je pielęgnować w celu poszerzenia wiedzy człowieka, jak również aby odpowiedzieć na jego pragnienie poznania prawdy. Ta zdrowa ciekawość intelektualna skłoniła go do zalecania studentom, by nie tłumili pragnienia uczenia się, a w swym traktacie o metodologii wiedzy i pedagogii, znacząco zatytułowanym „Didascalicon” (o nauczaniu), zalecał: „Ucz się chętnie od wszystkich tego, czego nie wiesz. Najmądrzejszy ze wszystkich będzie ten, kto zechce nauczyć się czegoś od wszystkich. Ten, kto przyjmuje coś od wszystkich, kończy, stając się najbogatszym ze wszystkich” (Eruditiones Didascalicae, 3,14: PL 176, 774).