Nowe fakty w sprawie Pyjasa

"Te ustalenia, które mamy na dzień dzisiejszy, pozwalają nam na przyjęcie nowej oceny prawnej tego, co miało miejsce z 6 na 7 maja 1977 roku. Zakładamy, że sprawca lub sprawcy, powodując takie obrażenia u Pyjasa, co najmniej godzili się, że skutkiem tych obrażeń będzie śmierć" - powiedział PAP naczelnik pionu śledczego krakowskiego IPN prok. Piotr Piątek.

"Kodeks karny obowiązujący zarówno wówczas, jak i obecnie, dopuszcza taką wersję zabójstwa z zamiarem ewentualnym i taka jest nasza ocena tego co się stało" - powiedział prok. Piątek.

Jak podkreślił, nie można jednak mówić o przełomie w sprawie. "Jeżeli nic się nie zmieni, nowa kwalifikacja prawna, dotycząca zabójstwa z zamiarem ewentualnym, pojawi się w decyzji końcowej" - powiedział.

Ciało Stanisława Pyjasa znaleziono 7 maja 1977 r. w bramie kamienicy przy ul. Szewskiej w Krakowie. Prokuratura umorzyła wówczas śledztwo, podając, że Pyjas "spadł ze schodów". Dla przyjaciół i znajomych Pyjasa ta wersja okoliczności jego śmierci była od początku niewiarygodna, bo wiedzieli, że interesowała się nim bezpieka. Śledztwo wznowiono w 1991 r., a potem jeszcze kilkakrotnie podejmowano i umarzano z powodu niemożności wykrycia sprawców. Według ówczesnych ustaleń prokuratury, Pyjas został pobity, a jego ciało podrzucono na klatkę schodową kamienicy przy ul. Szewskiej w Krakowie.

Obecnie sprawę bada krakowski IPN. Jest to już piąte śledztwo ws. śmierci Pyjasa. Krakowski IPN przejął je formalnie 21 maja 2008 roku w związku z pojawieniem się nowych dokumentów.

IPN weryfikuje zebrany materiał dowodowy. Dostarczyło go co najmniej 20 nowych świadków, przesłuchanych po raz pierwszy, w tym członków najbliższej rodziny zmarłego studenta. Nowych informacji dostarczyły także zeznania przesłuchanego po raz pierwszy kolegi Stanisława Pyjasa - Wojciecha Radomskiego z USA.

Wynikało z nich, że Stanisław Pyjas żył i był trzeźwy blisko pięć godzin później, niż wynikało to z dotychczasowych ustaleń. Do tej pory ostatnim świadkiem, który widział Pyjasa żywego, był Stanisław Pietraszko, student fizyki UJ. Według jego relacji 6 maja, około godz. 15 ktoś szedł za Pyjasem, jakby go eskortował. Wojciech Radomski zeznał natomiast, że z Pyjasem rozstał się o godz. 19.30 i miał potem odebrać od niego w akademiku ulotki, po które Pyjas poszedł.

Nowych informacji dostarczyło także przesłuchanie biegłych, wydających opinie medyczne, zarówno w 1977 roku, jak i w 1991 roku. Ze względu na dobro śledztwa prowadzący je prok. Ireneusz Kunert odmówił PAP odpowiedzi na pytanie, jakie wnioski wyłaniają się z tych materiałów.

W toku śledztwa IPN ma jeszcze zamiar przeprowadzić analizę materiałów archiwalnych, które dotąd nie były dostępne, oraz skorzystać z blisko 300 godzin nagrań, zrealizowanych przez autorki filmu "Trzech kumpli" Annę Ferens i Ewę Stankiewicz. "Chodzi o to, by zweryfikować wszystkie źródła dowodowe i mieć pewność co do najistotniejszych elementów tego zdarzenia" - powiedział prok. Kunert.

Jak podkreślił prok. Piątek, "wszystkie wersje zakładane w śledztwie są nadal weryfikowane". "Nie wiemy, czy był to sprawca, czy sprawcy i nie wiadomo, czy się dowiemy" - zaznaczył.

Do tej pory zarzuty utrudniania śledztwa z lat 70. przedstawiono sześciu osobom. Według prokuratury w wyniku ich działalności zaprzepaszczono szanse na ustalenie okoliczności śmierci Pyjasa. Trzech z oskarżonych zmarło w toku postępowania, dwóch zostało prawomocnie skazanych, zaś proces przeciw b. wiceministrowi spraw wewnętrznych gen. Bogusławowi Stachurze, z powodu złego stanu zdrowia oskarżonego został zawieszony, a po jego śmierci umorzony.

Śmierć Pyjasa była impulsem do utworzenia w 1977 r. Studenckiego Komitetu Solidarności.