450. rocznica uchwalenia aktu Unii Lubelskiej

450 lat temu, 1 lipca1569 r., senatorowie oraz posłowie Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego potwierdzili i uroczyście zaprzysięgli Unię Lubelską. Akt deklarował m.in.: "Iż już Krolestwo polskie i Wielgie Księstwo litewskie jest jedno nierozdzielne i nierożne ciało, a także nierożna ale jedna a spolna Rzeczpospolita, ktora się z dwu państw i narodow w jeden lud zniosła i spoiła".

Istniały jednak nadal dwa państwa - Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie. Wspólny dla obu państw miał być monarcha.

"A temu obojemu narodowi żeby już wiecznemi czasy jedna głowa, jeden pan i jeden krol spolny rozkazował, który spolnymi głosy od Polakow i od Litwy obran, a miejsce obierania w Polsce, a potym na Krolestwo Polskie pomazan i koronowan w Krakowie będzie. Ktoremu obieranie według przywileju Aleksandrowego niebytność ktorej strony przekazać niema, abowiem powinnie et ex debito rady i wszystkie stany Korony Polskiej i Wielgiego Księstwa litewskiego wzywane być mają" - czytamy w akcie unii.

Utrzymano też w mocy decyzję Zygmunta Augusta o przelaniu na Królestwo Polskie praw dziedzicznych do Litwy. Od tego momentu władca miał być wybierany na wspólnej elekcji, koronowany tylko na króla Polski, jednak w jego monarszej tytulaturze zachowywano godność wielkiego księcia litewskiego.

Jak zapisano dalej, wspólny miał być również sejm.

"Sejmy i rady ten oboj narod ma zawsze mieć spolne koronne pod krolem polskim, panem swym, i zasiadać tak panowie między pany osobami swemi, jako posłowie między posły, i radzić o spolnych potrzebach tak na sejmiech, jako i bez sejmow, w Polsce i w Litwie".

Istnienie jednego władcy oraz utworzenie wspólnego sejmu warunkowało także prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej. Taki zapis również znalazł się w akcie unii.

"Tyż we wszystkich przeciwnościach spolną pomocą my obojego narodu prełaci, książęta, rady, barones i wszystkie stany pomagać sobie mamy wszystkiemi siłami i możnościami, jako spolnej radzie pożytecznie i potrzebnie będzie się zdało, szczęśliwe i przeciwne rzeczy za spolne rozumiejąc i wiernie sobie pomagając. Foedera aut pacta abo zmowy i przymierza z postronnemi narody wedla spolnej zgody warszawskiej na potym żadne czynione ani stanowione, żadni tyż posłowie w rzeczach ważnych do obcych stron posyłani być nie mają, jedno za wiadomością i radą spolną obydwu narodow, a przymierza albo stanowienia z ktorymkolwiek narodem przedtym uczynione, ktoreby były szkodliwe ktorej stronie, dzierżane być nie mają".

Postanowiono również wprowadzić jedną monetę oraz wolność handlu, co dla szlachty litewskiej oznaczało przeniesienie na nią wolności celnych, które do tej pory miała tylko szlachta polska. Zadecydowano także, iż Inflanty stały się wspólnym lennem oraz że szlachta obu państw będzie mogła nabywać majątki na terenie całej Rzeczypospolitej.

Unia lubelska zachowała jednak w kilku aspektach odrębność obu państw. Nadal pozostawały dwa organizmy państwowe - Królestwo Polskie oraz Wielkie Księstwo Litewskie. Specjalne przywileje zostały również zagwarantowane dla przyłączonych do Korony województw wołyńskiego, bracławskiego i kijowskiego. Odrębne pozostały także urzędy celne, kancelarie, skarby i wojska, obowiązywały inne języki urzędowe (język ruski na Litwie), a w procesach cywilnych i karnych sądzono na podstawie odrębnych praw.

Tekst aktu za: "Akta Unii Polski z Litwą 1385-1791", wyd. St. Kutrzeba i Wł. Semkowicz, Kraków 1932, nr 149, ss. 348-362

«« | « | 1 | 2 | 3 | 4 | » | »»
Wiara_wesprzyj_750x300_2019.jpg

Autoreklama

Autoreklama

Kalendarz do archiwum

niedz. pon. wt. śr. czw. pt. sob.
25 26 27 28 29 1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31 1 2 3 4 5 6
15°C Piątek
dzień
17°C Piątek
wieczór
15°C Sobota
noc
12°C Sobota
rano
wiecej »