100 lat temu wybuchło I Powstanie Śląskie

I Powstanie Śląskie:

• 10 listopada 1918 W Bytomiu, Królewskiej Hucie, Załężu i Zabrzu odbyły się manifestacje o charakterze narodowym, na których polska ludność otwarcie wyraziła pragnienie przyłączenia Górnego Śląska.
• 11 stycznia 1919 W Katowicach powstała tajna Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska; 11 lutego w domu związkowym "Ul" w Bytomiu odbyło się pierwsze zebranie Komitetu Wykonawczego POW GŚ.
• 20 stycznia 1919 Odbył się strajk generalny w górnośląskich zakładach przemysłowych. Strajkujący wysunęli żądania usunięcia ze Śląska Grenzschutzu i Freikorpsu.
• 28 czerwca 1919 W Wersalu został podpisany traktat pokojowy z Niemcami. W jego 88. artykule zapowiedziano przeprowadzenie na Górnym Śląsku plebiscytu.
• 15 sierpnia 1919 Wojsko niemieckie otworzyło przed bramą kopalni "Mysłowice" ogień do oczekujących na wypłatę robotników i ich rodzin.
• 16-17 sierpnia 1919 Rozkaz o wybuchu powstania został wysłany do komendantów powiatów rybnickiego i pszczyńskiego. Z Piotrowic wyruszył oddział powstańczy składający się z czterdziestu peowiaków, który stoczył walkę w Gołkowicach.
• 18 sierpnia 1919 Walki wybuchły na terenie innych powiatów Górnego Śląska: rybnickiego, bytomskiego, gliwickiego, tarnogórskiego, katowickiego i chorzowskiego (królewsko-huckiego). Nie udało się jednak zająć żadnego miasta powiatowego.
• 19 sierpnia 1919 W Goduli został przeprowadzony kontratak niemiecki. Powstanie upadło w powiecie bytomskim; natomiast toczyły się zacięte walki w Bogucicach, Janowie i Mysłowicach. Polski rząd wezwał sojuszników do interwencji i przerwania represji niemieckich na Górnym Śląsku.
• 20 sierpnia 1919 Kontratak niemiecki na Dąbrówkę Małą i Szopienice.
• 21 sierpnia 1919 Powstańcy przeprowadzili nieudaną próbę ataku na Mysłowice.
• 22 sierpnia 1919 Do Polski wycofały się powstańcze oddziały.
• 23-24 sierpnia 1919 Przy pomocy oddziałów uzbrojonych i przygotowanych z pomocą Wojska Polskiego zostały podjęte próby ożywienia walk powstańczych.
• 24 sierpnia 1919 Alfons Zgrzebniok, naczelny dowódca powstania, podjął decyzję o zakończeniu walk.
• 1 października 1919 Została zawarta polsko-niemiecka umowa amnestyjna, na mocy której szeregowi powstańcy mogli wrócić do domów, dowódcy natomiast pozostali za granicą.

II Powstanie Śląskie:

• 11 lutego 1920 Zgodnie z postanowieniami Traktatu Wersalskiego władzę na Górnym Śląsku stanowiła Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa. Jej przewodniczącym został francuski generał Henri Le Rond. Po przybyciu aliantów Niemcy wycofali z terenu plebiscytowego jednostki Grenzschutzu, pozostała jednak policja bezpieczeństwa (Sicherheitspolizei lub Sipo) oraz bojówki Selbschutzu.
• 12 lutego 1920 W bytomskim hotelu Lomnitz działalność rozpoczął Polski Komisariat Plebiscytowy. 20 02 polskim komisarzem plebiscytowym został Wojciech Korfanty.
• 27 maja 1920 Niemieckie bojówki zaatakowały hotel Lomnitz.
• 15 lipca 1920 Sejm Ustawodawczy II RP uchwalił ,,statut organiczny dla woj. śląskiego". Statut zapewniał autonomię obszarom Śląska, które po plebiscycie zostaną przyznane Polsce. Nowe województwo miało posiadać również swój parlament zwany Sejmem Śląskim.
• 17 sierpnia 1920 Niemieccy bojówkarze napadli na katowicką siedzibę Komisji Międzysojuszniczej. Na polskim lekarzu Andrzeju Mielęckim został dokonany bestialski lincz. W Katowicach został ogłoszony stan oblężenia.
• 18 sierpnia 1920 Bojówki niemieckie ponownie dokonały ataku, tym razem na katowicką siedzibę Komitetu Plebiscytowego oraz pobiły jej pracowników.
• 19/20 sierpnia 1920 Wybuchło II Powstanie Śląskie. Akcja została dobrze zorganizowana i była dobrze dowodzona. Walki objęły wiele powiatów, w tym katowicki.
• 25 sierpnia 1920 Walki ustały po tym, jak 24 sierpnia Komisja Międzysojusznicza zlikwidowała oddziały Sipo. W miejsce znienawidzonej ,,Sicherki" została powołana polsko-niemiecka policja plebiscytowa (Abstimmungspolizei lub Apo).

Plebiscyt:

• 20 marca 1921 Na Górnym Śląsku został przeprowadzony plebiscyt, w którym wzięło udział prawie 1,2 mln osób (97,5 proc. wszystkich uprawnionych). Za Polską zagłosowało 40,3 proc. Ślązaków, za Niemcami - 59,6 proc. Niemcy wygrali głosowanie w miastach oraz w większości gmin; większość ziem z zakładami przemysłu ciężkiego zostało po stronie niemieckiej.
• 22 marca 1921 Podczas niemieckiej demonstracji przed siedzibą Polskiego Komitetu Plebiscytowego w Opolu, w obawie przed wybuchem nowych walk interwencji dokonały rozjemcze oddziały francuskie. Tego samego dnia Wojciech Korfanty zaproponował Henri'emu Le Rondowi podział Górnego Śląska mniej więcej wzdłuż Odry (tzw. Linia Korfantego). Negocjacje w sprawie przebiegu granicy toczyły się od końca marca również między państwami alianckimi.
• 4 kwietnia 1921 W Katowicach odbyła się manifestacja Niemców, którzy domagali się pozostawienia Górnego Śląska w granicach Niemiec.

III Powstanie Śląskie:

• 22 kwietnia 1921 Zatwierdzona została ostateczna wersja operacyjnego planu działań powstańczych.
• 28 kwietnia 1921 Podczas narady przywódców polskiej organizacji bojowej rozważano sposób oraz termin rozpoczęcia działań powstańczych.
• 30 kwietnia 1921 Prasa donosiła o dwóch rozbieżnych raportach sporządzonych przez Komisję. Wzbudziło to wśród Polaków obawy co do ostatecznej decyzji o losie regionu. Wojciech Korfanty podjął decyzję o wybuchu powstania. Plany działań zbrojnych oddziałów Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska zostały zatwierdzone już kilka dni wcześniej.
• 2 maja 1921 W kopalniach i hutach Górnego Śląska wybuchł strajk generalny. Następnej nocy oddziały wojskowe Polaków wysadziły wiadukty kolejowe na Odrze. Akcja "Mosty" polegała na wysadzeniu przez Grupę Destrukcyjną Konrada Wawelberga mostów na liniach kolejowych wiodących w głąb Niemiec.
• 3 maja 1921 Wybuchło III Powstanie Śląskie. Dyktatorem zrywu został Wojciech Korfanty. Powstańcy szybko opanowali powiaty: pszczyński, katowicki, tarnogórski i rybnicki oraz rozpoczęli blokadę większych miast (tzw. akcja cernowania). W ciągu pierwszego tygodnia walczącym oddziałom udało się zdobyć teren do "Linii Korfantego".
• 11 maja 1921 Rozpoczęła się reorganizacja wojsk powstańczych i przekształcenie ich w regularną siłę zbrojną. Został powołany Centralny Komitet Pomocy Górnoślązakom Zagłębia Dąbrowskiego.
• 21-26 maja 1921 Niemiecka kontrofensywa zakończona walkami na Górze św. Anny. Walki zakończyły się zmuszeniem powstańców do wycofania się z całego rejonu.
• 31 maja 1921 Wojciech Korfanty odwołał ppłk. Macieja Mielżyńskiego ze stanowiska naczelnego dowódcy wojsk powstańczych. Wojska alianckie przystąpiły do zajmowania pasa neutralnego.
• 1 czerwca 1921 Wojciech Korfanty wydał rozkaz o wstrzymaniu działań zbrojnych i wycofaniu na wyznaczone linie. Wywołało to sprzeciw niektórych dowódców powstania, a część oddziałów kontynuowała walki. Dyktator zrywu nakazał aresztować niesubordynowanych wojskowych.
• 4-11 czerwca 1921 Niemiecka ofensywa na środkowym odcinku frontu. Ciężkie walki toczyły się o Kędzierzyn, Stare Koźle i Zębowice. Dwa dni później polskie dowództwo wojskowe zapowiedziało przyjęcie mediacji aliantów oraz zakończenie powstania.
• 12 czerwca 1921 Rozpoczęła się ewakuacja oddziałów powstańczych na linię demarkacyjną.
• 25 czerwca 1921 Niemcy przyjęli żądania alianckie.
• 28 czerwca 1921 Rozpoczęła się równoczesna ewakuacja polskich i niemieckich sił zbrojnych z Górnego Śląska.
• 12 października 1921 Rada Ligi Narodów ogłosiła decyzję o podziale obszaru plebiscytowego. Polska otrzymała w całości powiaty katowicki i pszczyński oraz Królewską Hutę oraz prawie w całości powiaty raciborski, rybnicki, lubliniecki i tarnogórski. Natomiast Gliwice, Bytom i Zabrze przypadły Niemcom.
• 20 października 1921 Rada Ambasadorów przy Radzie Ligi Narodów zadecydowała o podziale Górnego Śląska. Do Polski przyłączono 29 proc. obszaru plebiscytowego z 46 proc. ludności i większą częścią przemysłu.