Watykan zaostrza normy

Zmiany zawarte są w opublikowanym przez Kongregację Liście do Biskupów Kościoła Katolickiego oraz innych ordynariuszy i zainteresowanych hierarchów dotyczącym modyfikacji wprowadzonych do Listu Apostolskiego Motu Proprio „Sacramentorum sanctitatis tutela" z 2001 r. Jak zaznaczył w noce wstępnej prefekt Kongregacji, kard. William Levada, zmiany dotyczą jedynie pewnych obszarów, aby tekst dokumentu sprzed 9 lat był bardziej użyteczny. Zostały one zaaprobowane przez Benedykta XVI 21 maja 2010 r.

Nowe normy dotyczące nadużyć seksualnych zawierają postanowienia dotyczące przyspieszenia procedur, aby skuteczniej działać w sytuacjach najpilniejszych i najpoważniejszych. Zezwalają one, aby w Trybunale pracowały osoby świeckie; wydłużają okres, po którym sprawy te w postępowaniu kanonicznym ulegają przedawnieniu z 10 do 20 lat od osiągnięcia przez ofiarę 18. roku życia; przestępstwa nadużyć wobec osób niepełnosprawnych umysłowo traktują tak samo jak wobec nieletnich. Wprowadzone jest także przestępstwo pornografii pedofilskiej. Zachowano normę tajności postępowania, aby ochronić godność każdej ze związanych z nim osób.

Ks. Lombardi przypomina, że wspomniane normy stanowią część prawa kanonicznego, to znaczy dotyczą one wyłącznie Kościoła. Z tego powodu nie ma w nich mowy o doniesieniu na przestępców do władz świeckich. Należy jednak zauważyć, że wypełnienie tego, co przewidują przepisy prawa cywilnego stanowi część wskazań wydanych przez Kongregację Nauki Wiary jako część postępowania wstępnego takich nadużyć, co wynika z opublikowanych już przez tę dykasterię wytycznych w tej sprawie.

Dyrektor Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej dodaje, iż Kongregacja Nauki Wiary pracuje też nad dalszymi instrukcjami dla biskupów, tak aby wytyczne, jakie ona wydaje w kwestii nadużyć seksualnych wobec nieletnich, czy to dokonanych przez duchownych, czy też dokonanych na terenie instytucji związanych z Kościołem, były coraz bardziej rygorystyczne, konsekwentne i skuteczne.

Nowy tekst norm dotyczących najcięższych przestępstw przewiduje następujące zmiany:

1. Do kompetencji Kongregacji Nauki Wiary włączono sądzenie spraw kardynałów, patriarchów, legatów Stolicy Apostolskiej, biskupów i innych osób, o których mówi kanon 1405 § 3 KPK i 1061 KKKW (art. 1 § 2).

2. Poszerzono termin przedawnienia w przypadku działań przestępczych do dwudziestu lat, pozostawiając Kongregacji Nauki Wiary prawo do uchylenia przedawnienia w poszczególnych wypadkach.

3. Kongregacja Nauki Wiary może udzielić personelowi Trybunału, adwokatom i prokuratorom dyspensy od wymogu kapłaństwa oraz doktoratu w dziedzinie prawa kanonicznego.

4. Kongregacja Nauki Wiary może sanować (nadać ważność) działania w tych przypadkach, gdy w trybunale niższej instancji naruszono jedynie prawo proceduralne, zapewniając jednak zawsze prawo do obrony.

5. Kongregacji Nauki Wiary udzielono władzy dyspensowania od drogi procesu sądowego, to znaczy do postępowania drogą dekretu pozasądowego. W takich przypadkach Kongregacja Nauki Wiary po dokładnym przebadaniu faktów podejmuje decyzję, w każdym przypadku indywidualnie, czy zezwolić na proces administracyjny (pozasądowy), na prośbę ordynariusza lub innego lokalnego hierarchy (w każdym z tych przypadków nałożenie dożywotniej kary ekspiacyjnej wymaga nakazu Kongregacji Nauki Wiary).

6. Kongregacja Nauki Wiary ma prawo przedkładania bezpośrednio Ojcu Świętemu przypadków dotyczących wydalenia ze stanu duchownego lub też wydalenia z dyspensą od celibatu; aby prowadzić postępowanie w ten sposób, obok ogromnego ciężaru danego przypadku oczywiste musi być popełnienie tego przestępstwa i zagwarantowanie prawa oskarżonego do odpowiedniej obrony.

7. W przypadku odwołania od decyzji administracyjnych - dotyczących przestępstw zastrzeżonych - wydanych czy zaaprobowanych przez niższą instancję Kongregacji Nauki Wiary istnieje możliwość skierowania apelacji do instancji wyższej, jaką jest Sesja Zwyczajna Kongregacji Nauki Wiary.

Przewidziano, że w przypadku przestępstw przeciw wierze (herezja, apostazja i schizma) do obowiązków ordynariusza należy nałożenie ekskomuniki latae sententiae (mocą samego faktu) i podjęcie procesu sądowego jako pierwsza instancja albo też wydanie dekretu pozasądowego, z uwzględnieniem prawa apelacji do Kongregacji Nauki Wiary.

Inaczej zredagowano artykuły dotyczące przestępstw przeciwko Eucharystii, pozostawiając ich zasadniczą wymowę. Kompetencji Trybunału Kongregacji Nauki Wiary podlega więc sprawowanie liturgicznej czynności Ofiary eucharystycznej przez osobę nie posiadającą święceń, symulowanie jej sprawowania, czy też koncelebra z duchownymi wspólnot kościelnych nie posiadających sukcesji apostolskiej. Podobnie konsekrowanie jednej postaci eucharystycznej bez drugiej, albo bez żadnej z nich, czy konsekrowanie poza Mszą św.

Do zastrzeżonych kompetencji Kongregacji Nauki Wiary przestępstw przeciw sakramentowi pokuty włączano przypadki, kiedy kapłan nie mogąc dać ważnie absolucji (rozgrzeszenie) sakramentalnej, usiłuje jej udzielić albo słucha sakramentalnej spowiedzi a także symulowanie absolucji sakramentalnej. Przestępstwem takim jest też pośrednie naruszenie tajemnicy spowiedzi: złośliwe nagrywanie i upowszechnianie spowiedzi sakramentalnej.

Do przestępstw szczególnie poważnych zaliczono też usiłowanie udzielenia święceń kapłańskich kobiecie.

W przypadku przestępstw przeciw moralności, dokonanie ich wobec osoby powyżej 18. roku życia trwale niepełnosprawnej psychicznie, traktowane jest tak samo jak w przypadku osoby zdrowej poniżej 18. roku życia.

Włączono też do tej kategorii przestępstwa polegające na nabywaniu, przetrzymywaniu i upowszechnianiu przez duchownego obrazów pornograficznych przedstawiających nieletnich poniżej 14. roku życia.

Kongregacja Nauki Wiary może podjąć bezpośrednio wstępne postępowanie procesowe a także środki zapobiegawcze przewidziane w kanonie 1722 KPK (oddalenie oskarżonego od posługi kapłańskiej lub jakiegoś urzędu i zadania kościelnego, oraz nakazać lub zakazać pobytu w jakimś miejscu lub terytorium, a nawet zabronić publicznego uczestnictwa w Eucharystii).