Kościół w Chorwacji

Na wszystkie te niekorzystne problemy nakłada się jeszcze negatywna – zdaniem Kościoła – rola mediów i systemu oświaty. Pierwsze lansują wzorce zdecydowanie antyrodzinne, rozwiązłość seksualną, związki partnerskie, brak więzi między małżonkami, rodzicami i dziećmi, szkoła natomiast albo wcale nie podejmuje takich spraw, jak wartości moralne, poczucie odpowiedzialności za siebie i innych, albo – jeśli to czyni – to w niedostatecznym stopniu.

Zjawiska te nie są nowe – już poprzednia podróż papieża (Jana Pawła II) do Chorwacji (5-9 czerwca 2003) przebiegała pod hasłem „Rodzina drogą Kościoła i narodu”. Teraz Benedykt XVI weźmie udział m.in. w Narodowym Spotkaniu Chorwackich Rodzin Katolickich i będzie to główny motyw tej pielgrzymki.

Skutki wojny domowej

Sprawy społeczne, oświatowe czy gospodarcze to nie jedyny problem dzisiejszej Chorwacji. Nie można zapominać, że kraj ten, ogłaszając 25 czerwca 1991 niepodległość i wystąpienie z Federacji Jugosłowiańskiej, doświadczył niemal nazajutrz krwawej wojny domowej. Na początku roku 1992 w kraju było ok. 325 tys. uchodźców. Wojna trwała z przerwami do 1995 r., a jej różnorakie skutki dają o sobie znać jeszcze do dzisiaj. Są to nie tylko liczne ofiary – zmarli, zaginieni, trwale okaleczeni – ale również straty materialne, które dotknęły także Kościół (zniszczono lub poważnie uszkodzono 1426 obiektów kościelnych). To też jest wielkie wyzwanie – ocenia się, że w Chorwacji trzeba obecnie zbudować co najmniej 20 nowych kościołów, z tego w samym Zagrzebiu – 15.

Równie ważna jest praca nad zmianą świadomości społecznej – wyzbyciem się mentalności wojennej, wrogości do sąsiadów, zwłaszcza Serbów (ale też do Słoweńców, z którymi Chorwaci mają problemy graniczne). Kościół ma tu wielkie pole do działania.

Zaszłości wojenne odzywają się też, i to z niemałą siłą, w tych dniach. Oto 15 kwietnia Międzynarodowy Trybunał ds. Zbrodni Wojennych w byłej Jugosławii (w Hadze) wydał wieloletnie wyroki skazujące dwóch generałów chorwackich: 24 lata więzienia otrzymał Ante Gotovina i 18 lat – Mladen Markač (trzeci oskarżony, gen. Ivan Čermak został uniewinniony). Sąd w Hadze oskarżał ich o zbrodnie wojenne dokonywane na Serbach, podczas gdy większość narodu uważa ich za bohaterów narodowych i obrońców ojczyzny.

Szczególnym mirem cieszy się 55-letni obecnie gen. Gotovina – barwna postać, były żołnierz francuskiej Legii Cudzoziemskiej, który po powstaniu niepodległej Chorwacji szybko do niej wrócił i zaczął organizować wojsko narodowe. Wydany nań wyrok wywołał ostre protesty w całym kraju, również Kościół podkreślał przy różnych okazjach, że nie wolno stawiać na tej samej płaszczyźnie wojny wyzwoleńczej i obronnej, jaką toczyli Chorwaci, z działaniami prowadzonymi przez najeźdźców – wojskami federalnymi i serbskimi.

Chrześcijaństwo w Chorwacji – krótki rys historyczny

Kościół katolicki w Chorwacji należy do najstarszych w Europie Środkowo-Wschodniej. Chrześcijaństwo dotarło na te ziemie, wchodzące wówczas w skład Cesarstwa Rzymskiego, już pod koniec II wieku. Za cesarza Dioklecjana, który rozpętał jedne z najkrwawszych prześladowań, śmierć poniosło tam wielu biskupów, duchownych i świeckich.

W połowie VII stulecia część Chorwacji przyjęła chrzest w obrządku zachodnim. Papieżem był wówczas Jan IV (640-42), pochodzący z Dalmacji. Wpływy wśród ówczesnych Chorwatów usiłowali też zdobyć Bizantyńczycy. W roku 923 Jan X i patriarcha konstantynopolski Mikołaj I uzgodnili, że odtąd miasta i wyspy nadmorskie (czyli Dalmacja) będą podlegały biskupowi Rzymu, a obszar w głębi kraju patriarsze ekumenicznemu. Ale do końca X w. wpływy łacińskie sięgnęły znacznie dalej na wschód. Od XI stulecia na ziemiach tych rozwija się już niemal wyłącznie Kościół zachodni. Król Zwonimir (1075-89), ukoronowany przez legata papieskiego, oddał swe królestwo w wieczyste lenno Stolicy Apostolskiej. Wtedy też odradzała się i tworzyła od podstaw jednolita organizacja kościelna. W 1093 r. powstało biskupstwo w Zagrzebiu. W 927 arcybiskup Splitu otrzymał tytuł prymasa Dalmacji i całej Chorwacji.