Sejm Łotwy uchwalił Ustawę o dievturībie

Sejm Łotwy uchwalił w trzecim czytaniu Ustawę o dievturībie – rodzimym ruchu neopogańskim, u którego podstaw leżą ludowe tradycje i wierzenia łotewskie z czasów przedchrześcijańskich oraz ich współczesne odtwarzanie i odczytywania, zapoczątkowane w latach dwudziestych XX wieku. Odtąd ten panteistyczny system filozoficzny i duchowy stał się jedną z oficjalnie uznanych w tym kraju religii tradycyjnych ze wszystkimi należnymi jej prawami i obowiązkami, zyskując przy tym osobowość prawną.

Obecnie jest to organizacją samorządną i samookreślającą się, a jej duchowni otrzymali uprawnienia do „błogosławienia” związków małżeńskich, które będą miały moc prawną. Nowa ustawa reguluje ponadto status zwierzchnika wspólnoty, ochronę praw własności, możliwość posługi kapelanów w różnych instytucjach państwowych (np. w wojsku, szpitalach czy więzieniach) oraz prawa tej wspólnoty w zakresie nauczania i oświaty.

Dievturība, czyli „bogactwo Boże” lub „pobożność”, to łotewski neopogański ruch religijny, oparty na koncepcjach zaczerpniętych z łotewskiego folkloru i mitologii oraz ich rekonstrukcjach, utworzony w 1925 roku przez malarza, historyka sztuki i etnografa Ernestsa Brastiņša (1892-1942) i jego współpracowników. W 1925 roku wydał on książkę „Latvijas Dievturības naukājums” (Nauczanie łotewskiej Dievturīby), której główny postulat brzmiał: „Łotysze potrzebują własnej religii łotewskiej” i chodziło o przywrócenie i wprowadzenie w życie łotewskiego „pojmowania Boga”.

26 lipca 1926 roku państwowy Wydział Spraw Duchowych zatwierdził wniosek Brastiņša o utworzenie Łotewskiego Zgromadzenia Liturgii Boskiej, a on sam został pierwszym jego zwierzchnikiem. Przygotował on również zbiory łotewskich pieśni ludowych a także swego rodzaju „katechizm”, który w formie pytań i odpowiedzi badał zasady i podstawy pobożności. Liczba członków tej wspólnoty zaczęła rosnąć, a znalazło się wśród nich wiele znanych wówczas osobistości ze świata polityki. 1 grudnia 1934 roku w artykule „Dievturiŗu baznīca” w czasopiśmie „Labietis” Viktors Eglītis wspomniał o potrzebie zbudowania przez dievturów własnej świątyni i w odpowiedzi na to zaczęto zbierać środki na ten cel. Ale po zajęciu Łotwy przez Sowiety w 1940 roku organizacja Dievturība została zlikwidowana, a samego Brastiņša aresztowano 6 lipca tego samego roku, wywieziono z Łotwy i rozstrzelano 28 stycznia 1942 roku jako „element kontrrewolucyjny i antysowiecki”. Ruch dievturów przetrwał na wygnaniu pod kierunkiem jego brata Arvīdsa Brastiņša.

W 1991 roku, po odzyskaniu przez Łotwę niepodległości, organizacja się odrodziła a pierwszym jej zwierzchnikiem został Eduards Detlavs. Jesienią 2016 roku w gminie Aizkraukle, na wyspie na Dźwinie, właściciel piekarni „Liepkalni”, Dagnis Čākurs, zbudował świątynię Lokstene według projektu Ainārsa Markvartsa na wzór starożytnego chramu łotewskiego.

Według Centralnego Urzędu Statystycznego Łotwy w latach 2000-13 liczba wspólnot religijnych dievturów spadła z 13 do 10, a w 2016 roku republikańskie Ministerstwo Sprawiedliwości podało, iż 695 osób uważało się za wierzących w tę religię. Najbardziej znanymi wśród nich są Raimonds Pauls – gwiazdor telewizyjny, teolożka Anna Lieckalniņa oraz grafik Valdis Celms, który jest także honorowym arcykapłanem tej wspólnoty religijnej. Od 2018 roku takim arcykapłanem jest Andrejs Broks.

Dievturība jest religią panteistyczną. Wszystkie jej bóstwa, ujęte w triady (trójce), są uważane za aspekty Boga (wszechświata i ostatecznej rzeczywistości). Głównymi bóstwami w tej teologii są Bóg, Laima (Szczęście) i Mara, których funkcje są z kolei rozdzielone między inne postacie mitologiczne. Mara objawia się jako matka wód: Jūras māte (Matka Wód Wewnętrznych), Ūdens māte (M. Wód), Upes māte (M. Rzek) oraz jako wiele innych uosobień obiektów i żywiołów przyrody. Laima dzieli swoje funkcje z Dēklą i Kartą .

Współczesna Dievturība różni się od historycznej religii łotewskiej. Na przykład nie ma dowodów na to, że prałotewscy poganie uznawali trójcę bóstw, a tak jest w dzisiejszej Dievturībie. Ponadto istnieje tam kilka triumwiratów bóstw i koncepcji .

Neopoganie łotewscy uważają koniec jesieni i początek zimy za czas pamięci o zmarłych przodkach. Podczas ciemnej jesieni ludzie obdarowywali swoich zmarłych bliskich jedzeniem w odpowiedzi na „wymarcie natury” lub w geście wdzięczności za obfite plony latem.