To była czystka etniczna

Podczas zebrania kierownictwa Bułgarskiej Partii Komunistycznej 7 czerwca 1989 roku jej przywódca Todor Żiwkow oznajmił, że niedługo Bułgaria będzie musiała zmierzyć się z silną wolą emigracji ze strony mniejszości tureckiej.

"Jest to mile widziane i niezbędne. Jeśli nie doprowadzimy do wyjazdu 200-300 tys. przedstawicieli tej mniejszości, za 15 lat Bułgaria nie będzie istnieć. Podzieli los Cypru" - tę wypowiedź Żiwkowa można przeczytać w protokole zebrania, opublikowanym razem z prawie 2,5 tys. dokumentów archiwalnych, z których 897 było do tej pory tajnych. Wszystkie pochodzą z lat 1944-1989 i zostały udostępnione przez bułgarskie władze.

Już pod koniec maja 1989 roku Bułgaria otworzyła granicę z Turcją w celu wydalenia obywateli o tureckich korzeniach. Turcy stanowili w tamtym czasie i nadal stanowią ok. 10 proc. ludności kraju i w okresie komunizmu byli uważani za piątą kolumnę Turcji będącej od 1951 roku członkiem NATO.

Antyturecka kampania władz rozpoczęła się już w 1984 roku, kiedy to Turków zmuszono do zmiany nazwisk na bułgarskie. Pięć lat później władze aktywnie zachęcały członków mniejszości do wyjazdu z kraju. Ich domy miały zostać wykupione za symboliczną cenę przez lokalne władze i oddane w ręce etnicznych Bułgarów. Masową emigrację przedstawicieli mniejszości do Turcji, w okresie od czerwca do września 1989 roku, przedstawiano wówczas jako dobrowolną.

Kampania wzbudziła krytykę ze strony społeczności międzynarodowej, w tym ZSRR. Przyśpieszyło to upadek Żiwkowa, który 10 listopada 1989 roku, po 35 latach, został zmuszony do odejścia ze stanowiska przywódcy Bułgarskiej Partii Komunistycznej. Wkrótce potem rozpoczęły się w Bułgarii przemiany demokratyczne.