Żubry na szlakach

Od roku naukowcy obserwują za pośrednictwem nadajników satelitarnych żubry w Puszczy Białowieskiej, Knyszyńskiej i Boreckiej w ramach projektu "Ochrona żubra in situ (w środowisku - PAP)", który realizują specjaliści ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie wspólnie z ośmioma nadleśnictwami w północno-wschodniej Polsce oraz z Białowieskim Parkiem Narodowym. Projekt jest dofinansowany z UE z programu Life.

Obserwacje mają pokazać konkretne miejsca, gdzie występują i bytują żubry, o jakich porach roku, którędy wędrują, jak daleko, jakimi trasami, jakie siedliska wybierają, jakie warunki preferują. Wszystko ma poszerzyć dotychczasową wiedzę na temat przemieszczania się tych zwierząt czy preferowanego przez nie pokarmu.

Uczestniczący w projekcie wicedyrektor Białowieskiego Parku Narodowego Aleksander Bołbot powiedział PAP, że zaobserwowano na przykład, że jeden samiec z wolnożyjącego stada w Puszczy Białowieskiej wyemigrował do sąsiedniej Puszczy Knyszyńskiej i tam się zadomowił. Pokazuje to, że swobodne migracje żubrów są możliwe. Z danych z nadajników wynika, że żubr przebywa w rejonie Kruszynian i miejscowości Białogorce i raczej nie myśli o powrocie do Puszczy Białowieskiej.

Dzięki obserwacjom ustalono także, że wczesną wiosną żubry w Puszczy Białowieskiej zamiast trawy na łąkach preferują zawilce czy przylaszczki, które jako pierwsze pojawiają się w runie leśnym, gdy tylko robi się ciepło po zimie. "Na łąki żubry wychodzą najczęściej dopiero wtedy, gdy zostanie z nich usunięty pierwszy pokos traw. Widać to wyraźnie, kiedy zaobrożowana sztuka przemieszcza się skrajem drzewostanu w ciągu kilku dni, natomiast nie zagląda na tereny otwarte" - powiedział Bołbot.

Udało się już także zaobserwować, że żubry w Puszczy Białowieskiej bardzo lubią przebywać na małych śródleśnych polanach, które kiedyś pełniły funkcję małych składnic drewna czy poletek łowieckich. Bołbot mówi, że widać wyraźnie, że te miejsca są "istotnym elementem przemieszczania się zwierząt w puszczy". Czasem żubry korzystają z takich miejsc chętniej, niż z dużych terenów otwartych.

"Wpływ działalności człowieka na zachowanie żubrów bardzo widać w Puszczy Boreckiej" - powiedział Bołbot. Dodał, że jest to związane z dokarmianiem tamtejszego stada. Okazuje się, że także poza sezonem zimowym żubry przebywają tam w miejscach dokarmiania. "To jest doskonale widoczne, bo te sztuki, które są zaobrożowane praktycznie w ciągu całego roku niewiele się przemieszczają" - dodał. Zaznaczył również, że można też mówić o pewnej powtarzalności tras, którymi się poruszają te żubry. Stałymi trasami wędrują na przykład z miejsc dokarmiania do innej części puszczy, podobnie odbywa się powrót. Przypuszcza się, że może w ten sposób oszczędzają energię wędrując drogami, które dobrze znają, choć jednoznacznej oceny nie ma. Tak samo zachowują się zarówno krowy, jak i byki.

"Żubry mają ogromną zdolność do przemieszczania się, wyszukiwania dogodnego dla siebie terenu. Zaobserwowano na przykład, że utworzyło się kilka grup żubrów, która bytują zupełnie poza Puszczą Białowieską" - powiedział Bołbot. "To, że się same rozprzestrzeniają, to podążanie za naturą, ze wszystkimi konsekwencjami takiego procesu" - dodał.

Dane z nadajników wskazują na przykład, że żubr potrafi pokonać w ciągu doby nawet około 10 km. Są też jednak również takie osobniki, które przemieszczą się w tym czasie tylko o kilkaset metrów. Szczegółowe wnioski z obserwacji będą formułowane za rok. Powstaną m.in. dokładne analizy statystyczne.

Wartość całego projektu "in situ", który obejmuje szereg działań na rzecz żubrów to 12,6 mln zł. 85 proc. środków pochodzi z UE z programu Innowacyjna Gospodarka.

W Polsce żyje na wolności w pięciu wolnych populacjach nieco ponad 1 tys. żubrów, blisko 140 w sześciu ośrodkach hodowli tych zwierząt oraz ponad 50 w innych miejscach, np. prywatnych hodowlach. Polską ostoją żubra jest Puszcza Białowieska, gdzie żyją 504 żubry. (PAP)

kow/ mki/ jbr/