Paraislamskie ugrupowania. Ahmadijja

Często uznaje się go za niezależną religię, natomiast przez ortodoksyjny islam uznawany jest za sektę. Istotą ahmadijji jest teoria profetyczna, którą propagował wielki myśliciel średniowieczny Ibn al-Arabi. Wskazał on na możliwość pojawienia się proroków po śmieci Mahometa. W nurt ten wpisał się, uważany za założyciela ruchu, Mirza Ghulam Ahmad (1839-1908), który głosił, że zgodnie z otrzymanym objawieniem jest on zarówno oczekiwanym przez chrześcijan mesjaszem, jak również prorokiem, a nawet mahdim, którego przyjścia spodziewają się muzułmanie. W miarę zdobywania coraz większej liczby zwolenników ogłosił się również prorokiem judaizmu i wcieleniem Kriszny. Uznanie siebie za proroka wywołało ostrą reakcję ortodoksyjnych muzułmanów sunnickich, którzy zarzucili Ahmadowi i jego zwolennikom odrzucenie islamskiej prawdy wiary, według której Mahomet był ostatnim z możliwych proroków, tzw. „pieczęcią proroków” (sura 33, 40). Ghulam Ahmad całe swe życie poświęcił organizowaniu wspólnoty, która od jego imienia przyjęła nazwę ahmadijja. On sam natomiast ostatecznie przyjął przydomek „obiecany mesjasz”, rozumiany nie tylko w kategoriach chrześcijańskich, ale mający charakter ogólnoludzki. Broniąc swej wizji islamu, prowadził rozległą polemikę z kilkoma innymi grupami religijnymi. Ostro występował nie tylko przeciw chrześcijańskim misjonarzom i członkom niektórych ugrupowań hinduskich, lecz także przeciw sunnickim muzułmanom. Sześć lat po jego śmierci, w 1914 roku nastąpił rozłam, z którego wyodrębniły się dwie grupy: kadiani i lahori. Wśród przyczyn podziału wymienia się m.in. rozumienie roli założyciela i zakres autorytetu jego następcy oraz status osób, które nie należały do ahmadijji. Stanowiący większość odłam kadiani, podtrzymywał, że Ahmad był prorokiem. Natomiast członkowie lahori uznali w nim „tylko” mudżaddida, czyli wielkiego reformatora islamu. Obie grupy stały się celem ataków i prześladowań ortodoksyjnych uczonych muzułmańskich w Pakistanie. Pod ich wpływem rząd tego kraju zakazał im działalności. W wyniku represji wielu z nich emigrowało. Od 1984 roku obowiązuje w Pakistanie zakaz nazywania członków ugrupowania muzułmanami. Współcześnie restrykcje spotykają zwolenników ahmadijji również w kilku innych krajach islamskich. Historia ruchu ahmadijja w Pakistanie jest przykładem istniejącego w islamie napięcia, które może doprowadzić do konfliktu w sferze religijnej i państwowej. Dzieje się tak zwłaszcza w sytuacjach, gdy świeccy politycy przypisują sobie autorytet ingerowania w sprawy duchowe obywateli i decydowania o członkostwie w ruchach religijnych. Sami członkowie ahmadijji uważają siebie za muzułmanów, którym zależy na zachowaniu czystości islamskiego przesłania. Odwołują się do tych samych źródeł, co wszyscy wyznawcy islamu. Uznają sunnicką koncepcję sukcesji i istniejące szkoły prawne oraz tradycyjne praktyki kultu. Ponieważ celem ruchu jest propagowanie zreformowanego islamu na drodze pokoju, odrzucają dżihad. Dążąc do odrodzenia wartości, którymi żyły pierwsze pokolenia muzułmanów, ruch pragnie stworzyć jedną wspólnotę religijną na całym świecie. Wyznawcy ahmadijji wypracowali też swoistą interpretację śmierci Jezusa, zgodnie z którą udało Mu się uniknąć ukrzyżowania. Jak twierdzą zwolennicy ahmadijji, Jezus zmarł w sposób naturalny w Indiach, gdzie po przeniesieniu się z Palestyny dalej głosił Ewangelię. Jego grób ma się znajdować w kaszmirskim Srinagarze (Indie). Szacunkowa liczba współczesnych wyznawców należących do ruchu ahmadijja wynosi około miliona, z czego połowa zamieszkuje Indie i Pakistan. Liczne skupiska zwolenników ugrupowania znajdują się także w Indonezji oraz we Wschodniej i Zachodniej Afryce. Wspólnoty ahmadijja dysponują własnymi meczetami i centrami kulturalnymi. W Polsce ugrupowanie działa od 1990 roku w ramach Stowarzyszenia Muzułmańskiego Ahmadijja z siedzibą w Warszawie. Znaczną rolę w zdobywaniu nowych członków – zwłaszcza w Europie i Ameryce Północnej – odgrywają mistyczne elementy nauki Mirzy Ghulamy Ahmada. Ugrupowanie prowadzi też zakrojoną na szeroką skalę działalność misyjną. Na uwagę zasługuje również fakt, że misje ahmadijji były reakcją na działalność misyjną chrześcijan i przyczyniły się do powstania zorganizowanych misji ortodoksyjnego islamu, który – paradoksalnie – skierował je także przeciw zwolennikom ahmadijji. Adam Wąs SVD, Pieniężno