Tajemnica piór dinozaurów

Najnowsze odkrycia dokonane w Chinach pozwalają przypuszczać, że różnorodność upierzenia u dinozaurów była dużo większa niż wśród ptaków.

Chłopi z północno-wschodnich Chin odkopali skamieniałości dwóch dinozaurów sprzed 125 mln lat. Oba należą do rodzaju Similicaudipteryx, wchodzącego w skład grupy owiraptorów. Przypuszcza się, że owiraptory mogły być przodkami ptaków.

Gatunek ten, prawdopodobnie roślinożerny, po raz pierwszy został opisany naukowo w 2008 r. Posiada on silne szczęki w kształcie typowym dla owiraptorów. Niezwykłe są przednie zęby, przypominające kształtem zęby królika. Obie skamieniałości reprezentują młode osobniki. Jeden, wielkości gołębia, miał dwa-trzy lata w chwili śmierci, drugi zaś, wielkości kaczki, trzy-cztery lata.

U młodszego dinozaura pióra przypominały postrzępione tasiemki. Na ogonie mierzyły około czterech centymetrów długości, a na ramionach średnio do dwóch centymetrów. Z kolei u starszego dinozaura występowały w piórach długie dutki. Na ogonie pióra osiągały 35 cm długości, a na ramionach - 25 cm.

Pióra dinozaurów ulegały istotnym zmianom w trakcie rozwoju osobniczego. Zmiany te były większe niż u dzisiejszych ptaków - opisuje współautor artykułu, Xing Xu z Chińskiej Akademii Nauk w Pekinie.

Współczesne ptaki zastępują jedne pióra innymi w sposób ciągły. Jednak tylko raz w życiu całkowicie zmieniają typ upierzenia. Dzieje się to wtedy, kiedy wkraczają w dorosłe życie i tracą puch.

Bardzo młode dinozaury prawdopodobnie również były pokryte puchem. Jednak, jak wskazują badania, przechodziły one przez trzy fazy upierzenia: całkowite pokrycie puchem, puch i "wstążki", pióra z dutkami.

Długie pióra u starszego dinozaura przypominają pióra ptasie. Mogły służyć jako ozdoba lub dla zachowania równowagi podczas biegu. Pióra "wstążeczkowe" u młodszego osobnika podobne są do upierzenia rajskich ptaków. Nie wiadomo jednak, jaką rolę odgrywały u młodych dinozaurów.

Jak wyjaśnia Xu, nie sprawdzały się w utrzymywaniu ciepła, ponieważ były zbyt cienkie. Ich funkcja ozdobna też jest wątpliwa. "Pojawiają się w niewłaściwej fazie rozwoju - to naprawdę dziwne" - dodaje.

Zdaniem badacza, dinozaury i wczesne ptaki "eksperymentowały" z typami i różnorodnością upierzenia. Dopiero później ustabilizowało się to w bardziej konserwatywny system, jaki widzimy u dzisiejszych ptaków.