Radio Watykańskie obchodzi 90-lecie istnienia

Prefekt Dykasterii ds. Komunikacji Paolo Ruffini nazwał tę radiostację “delikatną siłą słowa mówionego i słuchanego” i “głosem papieża dla całego świata”. Mimo upływu 90 lat jest ona nadal “zwrócona w przyszłość”, zachowując przy tym “swą oryginalność i tożsamość”. W jej DNA jest zapisana “służba Kościołowi, Ojcu Świętemu i człowiekowi niezależnie od tego, gdzie się znajduje oraz do jakiej religii czy kultury należy”. Radio ma poczucie “historii, która obejmuje niemal cały XX wiek, przeciwstawiało się faszyzmowi i komunizmowi, przezwyciężyło II wojnę światową i zimną wojnę”. Stanowi “silny korzeń”, na którym “wzrasta drzewo Vatican News, strona internetowa, opowiadająca dzieje Kościoła i nauczanie papieża w 43 językach i które w 2020 zapisało 250 mln stron czytanych na całym świecie” – podkreślił prefekt.
Radio Watykańskie powołał do życia 12 lutego 1931 Pius XI, powierzając jego kierownictwo jezuitom, którzy zarządzają nim do dzisiaj. Z czasem do pracy w rozgłośni zaczęli się włączać także księża diecezjalni i zakonni, siostry i przede wszystkim świeccy, stanowiący obecnie większość zatrudnionego w niej personelu. Mimo różnych zmian, jakie przynosił czas – postępu technicznego, coraz lepszego sprzętu, rozszerzania oferty tematycznej itp. – podstawowe zadanie Radia pozostaje takie samo: głoszenie światu Ewangelii oraz informowanie o działalności papieża i życiu Kościoła na naszej planecie.

Obecne obchody 90-lecia odbywają się w wyjątkowych warunkach globalnej pandemii COVID-19 i związanych z nią ograniczeń i wyzwań. Okoliczności te nakładają szczególną odpowiedzialność na rozgłośnię papieską – niesienia ludziom nadziei i orędzia chrześcijańskiego, przedstawiania istniejącej rzeczywistości, więc także tej trudnej, w świetle Ewangelii i nauczania Kościoła. Na przykład gdy tylko rozpoczęły się restrykcje, spowodowane zarazą, od 9 marca 2020 radio papieskie transmituje na żywo codziennie Msze św., sprawowane przez Franciszka w kaplicy Domu św. Marty. W ten sposób niemal cały świat może się obecnie modlić razem z nim, co ma ogromne znaczenie w warunkach mocno ograniczonego, a często wręcz zakazanego udziału wiernych w codziennej liturgii. Nakłada to oczywiście jeszcze większą odpowiedzialność techniczną i wydawniczą na rozgłośnię.

W ciągu minionych lat rozszerzała one swe możliwości techniczne i dziś jest obecna na podcastach i w internecie, wydaje książki audio, aby być jak najbliżej swych słuchaczy w różnych krajach. Pandemia sprawiła, że ludzie są szczególnie spragnieni bliskości i solidarności, ale też wiadomości z całego świata, gdy sami nie mogą się przemieszczać lub mają duże trudności z tym. Radio pokazuje “oblicze Kościoła i tej części społeczeństwa, która buduje mosty, często w milczeniu, pomaga i włącza innych” – zapewniają pracownicy rozgłośni.

Według różnych badań i statystyk radio jako takie cieszy się dziś “dobrym zdrowiem”, tym bardziej że oprócz swej tradycyjnej misji dźwiękowej może obecnie przekazywać także obrazy, przesłania, wchodzić w interakcje ze słuchaczami czy zaproszonymi gośćmi. Jest obecne w mediach społecznych, których samo jest częścią. Bardzo ważną jego zaletą jest i musi być szybkość, wręcz natychmiastowość działania i reagowania na wydarzenia.

Reforma Kurii Rzymskiej, zapowiedziana i wprowadzana stopniowo w życie przez Franciszka, objęła także środki przekazu – pisane i mówione – które odtąd tworzą jedną dykasterię. Zróżnicowana załoga Radia Watykańskiego, pochodząca z 69 krajów, umożliwiła utworzenie nowego portalu Vatican News, obejmującego służbę wideo, zdjęcia, programy audio i teksty pisane. Na przykład podcasty RV są rozpowszechniane za pośrednictwem mediów społecznościowych Dykasterii ds. Komunikacji, często towarzyszą im zdjęcia i grafika. A dzienniki i programy radiowe stają się nierzadko stronami web lub trafiają jako artykuły do “L'Osservatore Romano“.

Radio Watykańskie prawie od samego początku przemawiało w różnych językach, dziś jest ich 43, choć oczywiście są one w różnym stopniu czasowym obecne na falach. 12 bm. ruszą nowa strona web RV, która początkowo będzie dostępna w siedmiu językach: włoskim, francuskim, angielskim, hiszpańskim, portugalskim, niemieckim i ormiańskim. Ale do końca br. winno powstać prawie 30 kanałów nadających bezpośrednio w tyluż językach. Można będzie również zapoznać się z nimi na stronie internetowej RV, rozwijanej równolegle z portalem Vatican News, jak również w systemie App Radia Watykańskiego. Wiele miejsca ma być też poświęcone muzyce i liturgii sprawowanej po łacinie.

Radiostacja nadaje swe programy za pośrednictwem satelity DAB+, platformy cyfrowej naziemnej, internetu i oczywiście fal ultrakrótkich. Szczególnie te ostatnie odgrywają szczególną rolę w pełnieniu tej roli, na której tak bardzo zależy papieżowi, a więc w docieraniu na peryferie świata. Bardzo wymowne było pod tym względem świadectwo włoskiego misjonarza o. Pierluigiego Maccallego, uprowadzonego w Nigrze w 2018 i zwolnionego a październiku 2020. Po swym uwolnieniu opowiedział on dziennikarzom RV, że w czasie swego uwięzienia gdzieś na Saharze pozwolono mu słuchać audycji na falach ultrakrótkich, które były jego “oknem na świat”. Dzięki nim mógł uczestniczyć np. we Mszy św. z papieżem w uroczystość Zesłania Ducha Świętego. Odtąd personel RV, nadający dla Afryki, nazywa potocznie swe transmisje “Audycjami Maccallego”.

Pracownicy Radia mają świadomość jego pochodzenia i kierunku jego działania. Jest to wielka historia służby, wspierania wiary, wolności, prawdy, wreszcie Kościoła, mierzona dziesięcioleciami zarządzania przez jezuitów, którzy po dziś dzień kierują wieloma redakcjami językowymi (m.in. polską, powstałą 24 listopada 1938). 90 lat temu Pius XI w swym pierwszym orędziu po rozpoczęciu działalności rozgłośni, zwrócił się “do wszystkich narodów i do każdego stworzenia”. Za pośrednictwem Statio Radiophonica Vaticana Pius XII zaapelował na początku swego pontyfikatu (w marcu 1939), aby ówczesne napięcia nie przeistoczyły się w otchłań II Wielkiej Wojny a gdy ona mimo wszystko wybuchła, rozgłośnia papieska stawała się swego rodzaju pomostem, pomagając uzyskiwać i przekazywać wiadomości o losach tysięcy rozproszonych bądź uwięzionych ludzi.

W czasie zimnej wojny i totalitaryzmów Radio Watykańskie przekraczało wszelkie mury, docierając do ludzi za “żelazną kurtyną”, którzy słuchali go potajemnie, ryzykując niekiedy nawet własnym życiem; dla wielu było wówczas jedyną możliwością uczestniczenia we Mszy św. W okresie Soboru Watykańskiego II nadano prawie 3 tys. godzin transmisji a później z podróży papieskich. W 1950 RV było współzałożycielem Europejskiej Unii Nadawców (EBU, czyli Eurowizji) a obecnie należy także do podobnej organizacji w Afryce. Rozgłośnia przeżyła rewolucję cyfrową, jaka nastąpiła po transmisjach satelitarnych i nadal stara się docierać do jak najszerszego grona odbiorców, którzy – mimo pandemii – nadal szukają kontaktu i chcą jej słuchać.